Częstochowa. Hybrydy bez serwisu. Mechanicy uczą się w boju

Jeśli gdzieś wspomnieć o konkursie programowym Gazela, to pierwszym skojarzeniem zazwyczaj będą częstochowskie zakupy największego beneficjenta programu – MPK, które otrzymawszy 66 mln złotych dotacji celowej podjęło się zakupu 40 autobusów hybrydowych o ściśle określonej przez anonimowego urzędnika konstrukcji. Mowa o pojazdach hybrydowych szeregowych spalinowo-elektrycznych zasilanych sprężonym gazem ziemnym.

Robota się pali

Jako, że takie pojazdy nie istniały na rynku, to należało je stworzyć. Aby czytelnik zrozumiał dramatyzm tamtej sytuacji, to dodać należy, że był na to ściśle określony czas. Zadania podjął się jeden producent – polski Lider Trading, właściciel marki Solbus. W narzuconym przez agendę Ministerstwa Środowiska czasie solecki producent opracował pojazdy nowej trakcji, co nie było łatwe, bo producenci podzespołów nie zgadzali się na użycie ich w pojazdach wymyślonych przez NFOŚiGW. Dlatego też np. prądnice i silniki gazowe znaleziono w Czechach, komputery w Kanadzie, a superkondensatory w Korei.

Szybko opracowany prototyp poddano badaniom homologacyjnym, bo nie można bez specjalnych pozwoleń pojazdu wyprodukować i sprzedać. Pod koniec tego procesu jeden z przegubowych autobusów zapalił się w drodze na poligon. To wydarzenie przypięło metkę do wszystkich ministerialno-soleckich hybryd oraz samego programu.

Pokłosie pośpiechu

Lider Trading szybko ustalił, że przyczyną pożaru było oprogramowanie, które przygotowało zbyt bogatą mieszankę paliwa i ogień płonących spalin, wychodząc z wydechu, zapalił osłonę osprzętu dachowego. Zmieniono soft i konstrukcję wydechu.

Czas naglił i bez przetestowania prototypów na drogach pod długotrwałym obciążeniem roboczym pojazdy dostarczono do MPK z niewielkim opóźnieniem, po czym skierowano do pracy liniowej. W jej trakcie ujawniły się kolejne usterki wynikające z konfiguracji podzespołów różnych producentów.

Najgłośniejszą było nadciśnienie w przewodzie paliwowym jednego z autobusów spowodowane awarią reduktora gazu, wskutek czego z rozerwanego wężyka wydostał się sprężony metan i zapłonął. Od razu uporał się z tym system gaszenia, ale raz przypięta metka obrosła w stereotyp – hybrydy Solbusa płoną. Do tego dochodziły zawieszenia komputerów pokładowych głupiejących na częstochowskich drogach – zawieszenie komputera początkowo skutkowało odholowaniem autobusu z przezorności kierowców, którzy dopiero z czasem nauczyli się „rozmawiać” z hybrydami i szybko kasować sygnalizowane błędy.

Brakuje serwisu

Na bieżąco serwisowane Solbusy jednak jeździły, bo zajmowali się nimi serwisanci Lider Trading i kooperujący przedstawiciele producentów podzespołów. Informatycy Solbusa masowo programowali komputery, które sprawiały najwięcej problemów i eliminowali czynniki wynikające z warunków eksploatacyjnych – oryginalnie oprogramowanie było przeznaczone do autobusów na stałe przypisanych do danej linii, czego praktycznie w całej Polsce się nie praktykuje. Do tego dochodziły drobnostki, które wychodziły dopiero po przejechaniu wielu kilometrów z pasażerami w trasie.

Współpraca Lider Trading z MPK zakończyła się w chłodnej atmosferze, kiedy po przegraniu kolejnego przetargu na dostawę 40 spalinowych autobusów producent Solbusa wycofał się z serwisowania swoich hybryd. To wtedy zaczęły się problemy. W warunkach eksploatacji psują się kolejne podzespoły, ale przez brak serwisanta MPK samodzielnie podejmuje się obsługi. Przewoźnik nawiązał kontakty z ich producentami i korzysta z ich gwarancji. Najwięcej zepsuło się superkondensatorów.

– Zakończyliśmy właśnie przetarg na zakup 55 superkondensatorów, które nie były objęte gwarancją z winy błędnego montażu. Spaliły się przez zalanie wodą, bo pomimo wodoszczelności, ta dostawała się np. po cieńszych, niż rozmiar uszczelek przewodach – wyjaśnił nam wiceprezes MPK Robert Madej. Dodał, że na miejscu koreański producent przeprowadził ekspertyzę, po której dokładnie pokazał, którędy płynęła woda.

– Ale media błędnie skupiają się na superkondensatorach – zauważył Madej. – To nie jedyny problem, bo usterki pojawiają się w różnych miejscach – powiedział, posiłkując się bieżącym wykazem awarii. – Teraz zaczynają masowo spadać przewody, bo okazało się, że zastosowano tulejki zamiast skręcanych zacisków i te się wyrobiły – opowiedział i dodał: – Do tego okazało się, że przepala się wydech silnika TEDOM. Skontaktowaliśmy się z producentem, żeby nam to wyjaśnił, bo sytuacja nie powinna mieć miejsca – skwitował wiceprezes.

Nasz rozmówca zgodził się, że to brak serwisu jest największym problemem. Systematycznie przywracane są do sprawności kolejne wozy, w służbie jest już ponad połowa: – Nie mamy serwisanta i sami obsługujemy te autobusy. Nasi ludzie nie znając ich, uczą się na bieżąco – podsumował Madej.

Kto wymyślił takie hybrydy?

Konstrukcję hybryd i czas przeznaczony na spożytkowanie grantu narzucił regulaminem Gazeli anonimowy urzędnik. MPK wykorzystało go maksymalnie, a producent dostarczył Solbusy z poślizgiem. Wiadomo nam, że producenci autobusów sygnalizowali w NFOŚiGW zbyt krótki czas na skonstruowanie nieistniejących pojazdów – bez rezultatu.

Kto wymyślił taką konstrukcję? Dlaczego dał tak mało czasu? Czy ta osoba miała wiedzę na temat konstruowania pojazdów? Na te pytania nie otrzymaliśmy odpowiedzi z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.