Jak poprawić dostęp do Puszczy Białowieskiej

Postulaty te zostały zdefiniowane w dokumencie pn. „Analiza dostępności komunikacyjnej regionu Puszczy Białowieskiej”, który został przygotowany, na zlecenie Powiatu Hajnowskiego, przez konsorcjum, w skład którego weszły Zespół Doradców Gospodarczych TOR oraz Ekoton.

Dla podróżnych liczy się przede wszystkim wysoka częstotliwość kursowania

W badaniach własnych przeprowadzonych na potrzeby niniejszego opracowania, respondenci wskazali, że czynnikiem zachęcającym w największym stopniu do korzystania z komunikacji publicznej, jest atrakcyjna częstotliwość kursowania; zwróciło na to uwagę aż 70 proc. respondentów – na kolejnych miejscach znalazły się niskie ceny biletów (45 proc.) i krótki czas podróży (39 proc.; można było zaznaczyć więcej niż jedną odpowiedź). Pod tym względem, region Puszczy Białowieskiej nie prezentuje się jednak dość atrakcyjnie. O ile jeszcze ofertę połączeń autobusowych w układzie Białystok – Hajnówka można uznać za zadowalającą (w godzinach szczytu częstotliwość kursowania autobusów potrafi dochodzić do 20-40 min (poza szczytem 60-90 min), o tyle poważnym mankamentem jest brak połączeń dalekobieżnych, która ograniczona jest obecnie do jednego autobusu dziennie w relacji Warszawa – Hajnówka oraz jednego pociągu w tej samej relacji, kursującego dwa razy w tygodniu (w piątki i niedziele).

W opracowaniu zwrócono uwagę, że zmniejsza to atrakcyjność regionu Puszczy Białowieskiej jako kompletnego produktu turystycznego – zwłaszcza porównując dostępność transportem zbiorowym innych wielkich kompleksów leśnych zlokalizowanych w Polsce wschodniej. Dość powiedzieć, że np. Mrągowo i Giżycko posiadają bezpośrednie połączenia autobusowe m.in. z Warszawą, Łodzią, Krakowem i Gdańskiem (Giżycko posiada też bezpośrednie połączenia kolejowe m.in. z Warszawą, Gdańskiem, Poznaniem i Katowicami), Mikołajki posiadają bezpośrednie połączenia autobusowe m.in. z Warszawą i Krakowem, a Augustów posiada połączenia autobusowe m.in. z Warszawą, Łodzią i Wrocławiem (oraz połączenie kolejowe z Warszawą).

Transport zbiorowy skrajnie niekonkurencyjny wobec samochodów

Dochodzi w związku z tym do sytuacji, że czas dojazdu transportem zbiorowym do Puszczy Białowieskiej z takich ośrodków jak np. Gdańsk, Wrocław czy Lublin jest niekiedy dłuższy dwukrotnie lub jeszcze bardziej w porównaniu z czasem dojazdu samochodem. Dodatkowo, konieczność dokonywania niekiedy 2-3 przesiadek jeszcze bardziej zniechęca do korzystania z transportu zbiorowego, zwłaszcza jeśli sytuacja dotyczy np. dojazdu rodziny z małymi dziećmi na urlop. Kolejnym problemem jest brak jakiejkolwiek synchronizacji rozkładów jazdy pomiędzy przewoźnikami kolejowymi i autobusowymi, o współpracy taryfowej już nie wspominając.

Równoległym problemem jest słabo rozwinięta komunikacja zbiorowa w obrębie samego regionu Puszczy Białowieskiej. Niezadowalająca jest oferta połączeń zarówno pomiędzy lokalnymi ośrodkami wzrostu (np. w relacji z Hajnówki do Siemiatycz), jak i oferta połączeń autobusowych zapewniających dojazd do mniejszych miejscowości. Niektóre miejscowości w gminach Białowieża, Dubicze Cerkiewne, Czyże i Narewka objęte są komunikacją publiczną tylko w dni robocze lub dni nauki szkolnej. Wpływa to na skalę wykluczenia społecznego mieszkańców tych terenów.

Z uwagi na specyfikę regionu, nie bez znaczenia jest także ograniczenie ich dostępności turystycznej. Ustanowienie publicznego transportu drogowego kursującego na obecnych trasach, ale we wszystkie dni tygodnia, autorzy opracowania rekomendowali jako priorytetowe zadanie transportowe w regionie.

Linia do Białowieży powinna stać się markowym produktem turystycznym

W zakresie rozwoju transportu kolejowego, rekomendowano natomiast przede wszystkim dążenie władz powiatu, poprzez lobbing na szczeblu wojewódzkim i rządowym, do rewitalizacji na linii nr 31 na odcinku Siedlce – Siemiatycze – Czeremcha – Hajnówka, celem podniesienia prędkości pociągów pasażerskich do prędkości 100-120 km/godz. Jak podkreślono w dokumencie, pozwoliłoby to na skrócenie czasu przejazdu z Hajnówki do Siedlec nawet o 20-30 min.

Innym postulowanym działaniem inwestycyjnym jest rewitalizacja linii kolejowej nr 52 na odcinku Hajnówka/Nieznany Bór – Białowieża wraz z reaktywacją przewozów pasażerskich. Jak podkreślono, linia ta cechuje się dużym potencjałem turystycznym, jednak jej mankamentem jest przebieg przez bardzo słabo zurbanizowane tereny. Biorąc zatem pod uwagę, że poza sezonem turystycznym zainteresowanie przewozami pasażerskimi na tej trasie może być marginalne – ewentualna realizacja tego przedsięwzięcia powinna zostać przeprowadzona w trybie partnerstwa publiczno-prywatnego, co oznacza, że niezbędne jest znalezienie niezależnego partnera, gotowego partycypować zarówno w kosztach samej inwestycji, jak i późniejszej eksploatacji trasy.

Jednocześnie, jak stwierdzili autorzy dokumentu, należy rozważyć podjęcie współpracy z podmiotami zajmującymi się uruchamianiem pociągów turystycznych (nadzwyczajnych) na terenie Polski. Celem takich działań mogłoby być wykreowanie na linii Hajnówka – Białowieża markowego produktu turystycznego, zwiększającego szansę na pozyskanie dla regionu Puszczy Białowieskiej nie tylko dotychczasowych turystów, ale także nowej ich grupy – miłośników kolei.

Oprócz ww. postulatów, w dokumencie rekomendowano też szereg innych działań – zarówno inwestycyjnych, jak i związanych ze zmianą organizacji transportu, zmierzających do zwiększenia atrakcyjności i, w związku z tym, wzrostu znaczenia transportu zbiorowego w regionie Puszczy Białowieskiej. Szczegóły tych działań przytoczymy we wtorek.