Jak tramwaj zmieni centrum Olsztyna

– Zmian w takiej skali nie było od dziesięcioleci. W międzyczasie jednak diametralnie zmieniła się też liczba samochodów i nasze nawyki transportowe – komentuje plany Piotr Grzymowicz, prezydent Olsztyna. I to prawda, bo kształt, jaki aleja Piłsudskiego zyskała czasach PRL-u, prawie w nienaruszonym stanie przetrwał do dzisiaj. Jednak wraz z budową linii tramwajowej do samego centrum miasta, nastanie wiele zmian, które dotkną wszystkie sfery organizmu miejskiego – sferę pieszą, rowerową, a także samochodową i oczywiście tę związaną z komunikacją publiczną.

Podstawowym żądaniem społeczników w Olsztynie było zmniejszenie ruchu samochodowego, bowiem dzisiaj aleja stała się niejako autostradą przez centrum. Wreszcie ten postulat doczeka się realizacji. – Dzięki przebudowie ulicy Piłsudskiego będzie można uporządkować ruch samochodowy, ograniczyć tranzyt i zwiększyć przestrzenie ogólnodostępne, które aktywizują życie w tej części miasta – ocenia prezydent miasta Piotr Grzymowicz. – Komunikacja publiczna, w tym tramwajowa, jest przyszłością wszystkich większych miast. Pozwala na równoważenie potrzeb i optymalne wykorzystanie przestrzeni dla mieszkańców – wskazuje prezydent.

I to właśnie na komunikację miejską Olsztyn postawił w planach przy przebudowie alei Piłsudskiego. – Powrót tramwajów to szansa na rewitalizację całego centrum, tak jak stało się to w wielu miastach Europy Zachodniej, które po latach odkryły na nowo ten ekologiczny środek transportu – komentuje także Ewa Janowiak, rzeczniczka prasowa projektu tramwajowego.

Pierwsze plany

Jak informował wcześniej Urząd Miasta, odnoga na Stare Miasto, mimo stosunkowo niewielkiej długości, będzie kluczowa dla olsztyńskiej sieci tramwajowej. To tędy kursować będzie najbardziej obciążona linia z Jarot do Wysokiej Bramy, która będzie też najczęściej kursującą linią komunikacji miejskiej w Olsztynie – w godzinach szczytu tramwaj podjedzie na przystanek co 7,5 minuty. Wiadomo już, że zyska on tradycyjną tramwajową numerację i oznaczony zostanie cyfrą jeden.

Warto zaznaczyć, że projekt przebudowy, który zaproponowali Hiszpanie z FCC Construccion zawierał aż cztery pasy ruchu dla samochodów. W konsekwencji nie zmieniłoby się nic na korzyść pieszych, a wręcz przeciwnie. Hiszpanie kosztem chodników chcieli wygospodarować miejsce dla przyszłego torowiska. Wyrzucenie FCC Construccion z budowy pozwoliło wykorzystać czas do kolejnych przetargów na opracowanie nowej koncepcji przebudowy tej ważnej dla miasta ulicy.

Dzisiejsze plany są już inne i na szczęście przychylne pieszym. Zakładają wreszcie, że Piłsudskiego zmieni się w porządną i reprezentacyjną arterię przyjazną mieszkańcom z większą ilością zieleni. Pierwszą znaczącą zmianą jest zmniejszenie liczby pasów ruchu dla samochodów. Do tej pory były one cztery (po dwa w każdą stronę), dodatkowo doliczyć trzeba także spore zatoki autobusowe po każdej ze stron, długie na ok. 50 m. Dawało to wrażenie, że do samego centrum prowadzi sześciojezdniowa autostrada z ciasnymi chodnikami dla pieszych.

I buspas, i trampas

Na samym środku ulicy zaprojektowano linię tramwajową, którą połączono z buspasem. Rozwiązanie bardzo popularne w dużych miastach i bardzo ekonomiczne, bo pozwala zaoszczędzić miejsce, które wykorzystają w przypadku Olsztyna – piesi.

  
Wspólny pas tramwajowo-autobusowy na Piłsudskiego

Na alei Piłsudskiego powstanie jeden przystanek tramwajowo-autobusowy z peronem w każdą ze stron o długości ok. 66 metrów. Tramino Olsztyn będzie miał 29,3 metra, co oznacza, że przystanek Centrum spokojnie pomieści jeszcze dwa przegubowe Solarisy. Znajdzie się on dokładnie w połowie tego odcinka. Linia tramwajowa do tego miejsca będzie dwutorowa, dalej (od skrzyżowania z ul. Dąbrowszczaków do pl. Jana Pawła II przed ratuszem) „skurczy się” do jednego toru, w związku z tym przystanek ten będzie także posiadał funkcję mijanki. Pas ruchu dla komunikacji publicznej będzie miał 8 metrów szerokości, więc w przypadku awaryjnej sytuacji autobusy będą mogły jeszcze spokojnie wyminąć stojący tramwaj. Dalej tor prowadzić będzie przez plac Jana Pawła II, ulicą 11 Listopada i u jej wylotu na razie skończy bieg.

Docelowo krańcówka ma się znaleźć w pobliżu Wysokiej Bramy. Prace archeologiczne, prowadzone przed tym charakterystycznym zabytkiem Olsztyna nie zezwalają na poprowadzenie tramwaju zgodnie z tym planem – nie wyraża zgody na to na razie wojewódzki konserwator zabytków. Jednak kiedy badania archeologiczne zostaną przeprowadzone i zakończone, to przystanek tramwajowy znajdzie się w docelowej lokalizacji. Zadanie to ma być wykonane już w ramach II etapu budowy linii tramwajowej, przy wykorzystaniu środków z budżetu unijnego na lata 2014-2020, o które Olsztyn będzie wnioskował. Na krańcówce powstanie przystanek z przesiadką dla pasażerów drzwi w drzwi do autobusów.


Kraniec przy Wysokiej Bramie, który na razie nie powstanie

Warto wspomnień, że ul. 11 Listopada także mocno się zmieni. Z dotychczasowych dwóch pasów dla samochodów, pozostanie tylko jeden – jako dojazdowy do okolicznych ulic osiedlowych. Drugi pas będzie oczywiście pasem autobusowo-tramwajowym.

I piesi, i rowerzyści

Połączenie buspasu z linią tramwajową z pewnością zwiększy wygodę korzystania z komunikacji publicznej. Węzeł komunikacyjny, którym stanie się teraz przystanek Centrum, w przeciwieństwie do wcześniejszego kompleksu sześciu odrębnych przystanków, pozwoli mieszkańcom wreszcie w bardzo łatwy sposób przesiadać się na inne linie. Co więcej, do tej pory piesi musieli chodzić na krańce alei Piłsudskiego, żeby przejść na drugą stronę ulicy. Teraz, dzięki zwężeniu jezdni dla samochodów oraz usytuowaniu przystanku na środku ulicy, piesi zyskają kolejne dwa przejścia. Wreszcie skończy się w centrum uprzywilejowanie dla samochodów.

Ze zmian w centrum ucieszą się także rowerzyści, którzy wreszcie zyskają swój oddzielny pas ruchu. Niestety, będzie to jednak wydzielony kawałek jezdni, który będzie biegł obok 3-metrowego pasa dla samochodów, a oddzielony będzie poziomą linią na asfalcie. Biorąc pod uwagę, że aleja Piłsudskiego zmieni charakter na lokalną ulicę dojazdową do pobliskich uliczek, ruch samochodowy nie powinien stwarzać jednak aż tak dużego zagrożenia dla rowerzystów. Zapewne rowerzyści cieszyliby się bardziej z większego odseparowania od jezdni.

Znowu Hiszpanie

Wyrzucenie z hukiem Hiszpanów z FCC pozwoliło wreszcie opracować plan, który nie tylko da pieszym więcej miejsca, ale także upiększy to mocno zabetonowane już centrum zielenią. W prawdzie część drzewek pojawi się w donicach, ale zawsze to zmiany na lepsze.

Co więcej, ten odcinek inwestycji tramwajowej budują także Hiszpanie. – Najlepszą cenę zaproponowali… Hiszpanie, ale tym razem z Madrytu – żartował prezydent Olsztyna, kiedy rozpisywał się na swoim blogu o wyborze przez miasto wykonawcy.

Najtańszą ofertę złożyło konsorcjum spółek z hiszpańskiej grupy Balzola. Zaoferowali oni, że wybudują ten odcinek wraz z gruntowną przebudową ulicy Piłsudskiego za nieco ponad 24 mln zł. Miasto na ten cel zarezerwowało 25 mln zł.


fot. Martyn Janduła

W niedzielę 8 marca 2015 roku zamknięto główną ulice w mieście. Robotnicy przystąpili potem do usuwania górnych warstw asfaltu. Tak jak planowano, przez plac budowy przejeżdżają wyłącznie autobusy, które przez przewiązkę zmieniają w połowie al. Piłsudskiego pas ruchu. – Planujemy utrzymać przedstawioną organizację ruchu do połowy lipca. Chcielibyśmy zrealizować najpierw północą nitkę do aresztu oraz południową nitkę do Kościuszki. W połowie lipca dojdzie do zamiany nitek – informuje Mieszko Szyszkowicz, przedstawiciel firmy Balzola. Firma od podstaw buduje sieci deszczowe oraz przebudowuje sieci grawitacyjne, wodociągi, gaz i telekomunikację. W ostatnim etapie robót powstanie opisywane już torowisko połączone z buspasem. Prace przy odcinku D potrwają do 16 października tego roku.

– Gdyby nie konieczność zamknięcia inwestycji w tym roku, wynikająca ze zobowiązań wobec Unii Europejskiej, można byłoby prace rozciągać w czasie i łagodzić ich skutki. Dzisiaj, po dramatycznym rozstaniu się z hiszpańskim wykonawcą, nie ma już na to czasu. Musimy i zbudujemy olsztyński tramwaj jeszcze przed najbliższą zimą. To obiecywałem i tego dopilnuję – zapewnia Piotr Grzymowicz.

Całkowite ukończenie projektu tramwajowego planuje się na koniec października.