Łódź. Kanciasta bryła z Helenówka

Wyróżnikiem łódzkich linii podmiejskich od samego początku ich powstania był i jest do dziś obsługujący je tabor. Niezależnie od zmian w strukturze organizacyjnej przedsiębiorstw tramwajowych, to właśnie na wybiegających poza stolicę aglomeracji szlakach przez całe dekady można było obserwować pojazdy unikalne. W okresie przedwojennym osobne przedsiębiorstwo dokonywało oddzielnych zakupów wagonów, po wojnie na linie podmiejskie wypychano często najstarsze egzemplarze znikających już z połączeń typowo miejskich serii.

Ikoną lat 90. na tych trasach stały się wagony 803N przekazane z dawnego wielkiego MPK do powstałych w okresie transformacji ustrojowej międzygminnych spółek. Wąskotorowe wersje znanych w całej Polsce wagonów rodziny 102Na, choć raptem dwudziestokilkuletnie, były mocno wyeksploatowane. Zmusiło to młode spółki do poszukiwania rozwiązań coraz poważniejszych problemów taborowych w obliczu braku możliwości sfinansowania zakupu nowych pojazdów. Spółka Tramwaje Podmiejskie wspomagała się nielicznymi wagonami GT6. Międzygminna Komunikacja Tramwajowa postawiła natomiast na zaawansowany program modernizacji na bazie autorskiego projektu.

Wagony miejskie wreszcie stały się podmiejskie

Szerokie prace realizowane były w warsztatach MKT na zajezdni Helenówek. W chałupniczych warunkach najpierw nakreślono zaskakujący rozmachem projekt, a następnie konsekwentnie go realizowano. W 1997 roku, na długo przed obejmującymi zmiany w nadwoziu remontami „miejskich” wagonów 805Na, światło dzienne ujrzał pierwszy wagon 803N po kompleksowej odnowie.

W oczy najbardziej rzucała się nowa, bardziej współczesna bryła z kanciastą przednią szybą. Zmiany nie ograniczały się jednak do wizualnej kosmetyki – na dach przeniesiono oporniki, a przetwornicę wymieniono na statyczną. Wnętrze miejskich wagonów wreszcie otrzymało podmiejski charakter – znacznie zwiększono liczbę siedzeń, a przestrzeń pasażerska została należycie wytłumiona. Choć dziś nieco toporny wygląd może bawić, niemal dwadzieścia lat temu zmodernizowany tramwaj wprowadzał podłódzkie trasy tramwajowe w nową epokę. W czasach zastoju taborowego skokowo podniósł się bowiem komfort długiej, często ponadgodzinnej podróży, a nietypowy wagon stał się jednym z podówczas najnowocześniejszych w mieście.

„Kanciaki” na szlaku do końca istnienia spółki

MKT od razu przyjęło wypracowane rozwiązanie jako słuszne i powoli, ale sukcesywnie odmładzało metodą gospodarczą swój jednorodny tabor. W 1998 roku warsztaty spółki zmodernizowały kolejny wagon, w 1999 – następne trzy, w 2000 – dwa. Do roku 2005 powstało łącznie 15 takich wagonów, co niemal całkowicie wypełniało zapotrzebowanie małego przedsiębiorstwa i pozwoliło traktować „klasyczne” wagony wyłącznie jako rezerwę.

Kres programu autorskich przebudów przyniosło zapoczątkowanie intensywnej wymiany taboru. Wagony generacji GT, a następnie także M6S stopniowo zastępowały najstarsze, mocno już wysłużone „kanciaki”. Charakterystyczne prostokątne pojazdy, które stały się symbolem MKT, przetrwały w ruchu jednak do samego końca istnienia przedsiębiorstwa. To właśnie taki wagon był ostatnim, który zjechał do zajezdni 31 marca 2012 – w przeddzień przejęcia obsługi linii 46 do Ozorkowa przez łódzkie MPK, zamykając tym samym pewną kartę w historii łódzkiej sieci podmiejskiej.

Projekt modernizacji przestarzałych wagonów 803N był jednym z najbardziej odważnych działań taborowych w skali miasta. Proste warsztaty małego przedsiębiorstwa były bowiem w stanie nie tylko przedłużyć eksploatację swoich wagonów o dekadę, ale też diametralnie odmienić ich wizerunek. Jeden ze zmodernizowanych na Helenówku tramwajów trafił w ręce łódzkiego Klubu Miłośników Starych Tramwajów, który remontuje go obecnie w zajezdni na Brusie.