Metropolia Górnego Śląska będzie powołana już 1 lipca

Uchwalona jesienią 2015 roku poprzednia ustawa metropolitalna zawierała szereg mankamentów utrudniających powołanie i funkcjonowanie tego typu związku gmin – ten argument przesądził o innym podejściu obecnego rządu do rozwiązań dla obszarów aglomeracji. W efekcie powstał projekt ustawy o związku metropolitalnym w województwie śląskim, właśnie przyjęty przez Sejm i skierowany do Senatu. Nowe prawo ma m.in. pomagać we wspólnym zarządzaniu komunikacją publiczną i koordynowaniu planów zagospodarowania przestrzennego.

Wada ustawa komplementarnej

W projekcie zawarto zapis, że ustawa sprzed półtora roku o związkach metropolitalnych traci moc obowiązywania. – Przyjęliśmy koncepcję, iż lepszym rozwiązaniem jest stworzenie ustawy dla konkretnego organizmu, bo specyfika każdego jest inna. Nie przewidujemy komplementarnej ustawy dla wszystkich – tłumaczył decyzję Sebastian Chwałek, podsekretarz stanu w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Chwałek podkreślił, że samorządy, które pretendują do metropolii i są zainteresowane jej utworzeniem, na razie mogą korzystać z innych, istniejących dziś rozwiązań.

– Przypadek śląskiej konurbacji, jedynej tak wielkiej w skali naszego kraju, wymagał zmiany podejścia. Stąd filozofia, którą przyjęto, zakładała stworzenie dedykowanej ustawy o związku metropolitalnym w województwie śląskim – uzasadniał wiceminister.

Projekt z krzywdą dla innych aglomeracji

Wnioskowane przez posłów poprawki do projektu dotyczyły powrotu do formuły przyjętej w poprzedniej regulacji, a więc ogólnopolskiego, jednego aktu dla wszystkich aglomeracji. Jednak ta poprawka nie zyskała akceptacji.

– To rozwiązanie, które zostało wypracowane w poprzedniej kadencji dziś jest rozwiązaniem modelowym – podkreślał poseł Marek Wójcik (PO), przypominając, że procedowana obecnie regulacja właśnie do niego się odwołuje. Wypracowane wtedy przepisy umożliwiały tworzenie związków metropolitalnych we wszystkich obszarach metropolitalnych w Polsce.

– Odbierając szansę innym środowiskom na powoływanie związków metropolitarnych, ustawa oddaje ogromną władzę w ręce rady ministrów, która będzie każdorazowo decydowała o tym, czy dana metropolia jest dobra czy zła – przestrzegał poseł Stanisław Huskowski (koło poselskie Europejscy Demokraci).

W opinii Huskowskiego ustawa z 2015 roku była lepsza, należało ją tylko poprawić i zlikwidować jej niedociągnięcia.

– Zestaw instrumentów zawartych w projekcie ustawy jest bardzo trafnie zdiagnozowany przez rząd. Podkreślono szczególną urbanistyczno-administracyjną strukturę konurbacji śląskiej. Dlatego oczekiwanie, że te same instrumenty posłużą metropolizacji innych obszarów, jest nieporozumieniem – tłumaczył Jerzy Polaczek (PiS).

Niebezpieczne progi i blokady

– Niestety procedury związane z tworzeniem metropolii, które rząd zaproponował, są niewłaściwe. Tym, co uważamy za największe niebezpieczeństwo, jest podniesienie progu ludnościowego do 2 mln mieszkańców – mówił poseł Wójcik.

– Zarówno rządowi, jak i samorządom zależało, by metropolia była mocnym, silnym, prężnym organizmem. Zresztą taka liczba mieszkańców została uzgodniona z przedstawicielami samorządów. Tylko silna jednostka jest w stanie zdobyć na tyle duże fundusze, by realizowała te zadania, które będą przez metropolię prowadzone – odpowiadał minister Chwałek.

Wójcik, na podstawie liczby miast zainteresowanych tworzeniem związku w zgodzie z przepisami ustawy z 2015 r. zauważył, że osiągnięcie poziomu 2 mln mieszkańców jest nierealne – Dziś wiemy, że niektóre miasta nie chcą skorzystać z tej ustawy. W związku z tym podnoszenie progu ludnościowego niesie za sobą dwa niebezpieczeństwa – przestrzegał.

Pierwsze które wymienił, to ewentualna konieczność włączania samorządów do metropolii wbrew ich woli. Drugie, że wnioskodawcy, tworząc metropolię, mogą próbować ją „rozlewać”. – I zamiast metropolii, która liczyłaby 20 miast, to może być metropolia, która będzie musiała liczyć 27, 28 często niepowiązanych spójnie miast – argumentował poseł PO.

W projekcie ustawy brakuje zapisu dającego możliwość wyjścia samorządu ze związku metropolitalnego. Wiceminister Sebastian Chwałek zastrzegł, że tak to zostało uzgodnione z samorządami.

– Każdorazowe wyjście pojedynczego podmiotu nawet z obrzeży, a tym bardziej ze środka metropolii spowoduje ogromne komplikacje rozpoczętych procesów integracyjnych i powiązań, które podczas tworzenia metropolii powstaną – tłumaczył. Zaznaczył, że wstąpienie do związku powinno być więc przemyślane przez każdy samorząd.

Ostatni etap

Zgodnie z planem ustawa o śląskiej metropolii zostanie opublikowana na przełomie marca i kwietnia i ma obowiązywać od dnia następnego po dacie ogłoszenia. Wniosek o utworzenie metropolii śląskiej przygotuje Rada Miasta Katowice. Rady zainteresowanych miast i gmin oraz Sejmik Województwa Śląskiego będą miały dwa miesiące na zajęcie stanowiska. 30 czerwca Rada Ministrów wyda rozporządzenie w sprawie utworzenia związku. Związek metropolitalny Górnego Śląska ma powstać już 1 lipca, a proces jego tworzenia został powierzony prezydentowi Katowic.