Odszedł Ryszard Bojar – twórca informacji pasażerskiej w metrze i znaku CPN

 Ryszard Bojar urodził się 20 lipca 1932 r. w Mławie. Ukończył ASP w Warszawie. Jego specjalnością stało się wzornictwo przemysłowe, architektura wnętrz i identyfikacja wizualna. Do jego najbardziej znanych dzieł należy identyfikacja wizualna Centrali Przemysłów Naftowych (CPN), stworzona w 1967 r. wspólnie z Stefanem Solikiem i Jerzym Słowikowskim. Logo znanej stacji paliw było uznawane za jedno z najlepszych w historii polskiego wzornictwa. Spadkobiercą CPN stał się PKN Orlen, przyjmując zupełnie inną identyfikację wizualną z wystylizowaną głową orła.

Kolejnym znanym dziełem Bojara, realizowanym wspólnie z Romanem Duszkiem, Markiem Stańczykiem, Janem Jędryką, Joanną Bojar-Antoniuk i Andrzejem Antoniukiem od 1983 r., jest system informacji pasażerskiej warszawskiego metra. Zgodnie z propozycją barwą zakładową Metra Warszawskiego stał się granatowy, mający odzwierciedlenie w tle tablic z nazwą stacji, kierunkowych czy linijce z przebiegiem trasy metra. Do innych charakterystycznych elementów należały pomarańczowe schematy linii metra czy okolic stacji, które z uwagi na dużą schematyczność i małą aktualność były często krytykowane, a także niezwykle przydatny i przejrzysty granatowy pas z nazwą stacji, ciągnący się przez całą długość peronu oraz spore tablice pokazujące kierunek ruchu. System oznaczeń i identyfikacji wizualnej był konsultowany z zespołem projektowym metra, dzięki czemu stanowi on integralną część wystroju najstarszych stacji.


fot. Adrian Grycuk, lic. CC BY-SA 3.0 Wikimedia commons

W ramach przygotowań do II inii metra władze Metra i ZTM-u postanowiły jednak zmienić system oznaczeń. Zadecydowały o tym nieuregulowana kwestia praw autorskich do systemu (pozostałość po czasach PRL-u, kiedy nie przywiązywano do tego większej wagi), dzięki czemu twórcy zachowywali pełnię praw. To stanowiło jednak utrudnienie dla Metra: każda aktualizacja oznaczeń wymagała czasochłonnych i żmudnych negocjacji. Metro Warszawskie chciało przejąć pełnię praw do systemu, ale ze względów finansowych nie doszło do porozumienia z artystą.

Zasady nowego systemu zostały opracowane przez wybraną w przetargu firmę ILF Consulting Engineers Polska i działającą na jej zlecenie agencję Crex, a następnie zaadaptowane przez ZTM. System ten wdrożono w całości na stacjach II linii metra, poza tym na Świętokrzyskiej i Młocinach, a także w części na innych stacjach I linii w zakresie schematów sieci i okolic stacji. Sporo elementów oryginalnego systemu oznaczeń opracowanego przez Bojara można wciąż znaleźć na szeregu starszych stacji, choć docelowo w całości mają one być zastąpione przez nowy system. Obecnie obowiązujące oznaczenia zawierają niestety sporo błędów, których – mimo obietnic ZTM-u – od blisko dwóch lat nie udaje się poprawić.

Warto nadmienić, że na swoim koncie Ryszard Bojar ma też znaki firmowe Fabryki Samochodów Małolitrażowych, Predomu czy też projekt wiaty przystankowej typu „Trasa Łazienkowska”. W 1986 r. wraz z Janem Jędryką przygotował projekt zegara elektronicznego dla warszawskiego metra.


fot. Michał Sanecki, lic. CC BY-SA 4.0 Wikimedia commons