Czeski Liberec posiada dosyć osobliwą sieć tramwajową – z międzymiastową linią do Jablonca nad Nysą i dwoma rozstawami torów (1000 mm i 1435 mm). To pozostałość planów z przełomu lat 80. i 90. XX w., kiedy podjęto się próby przekucia infrastruktury z wersji wąskotorowej na normalną. Plany na przyszłość nie obejmują jednak dokończenia tego zadania i dwa tramwaje o różnych rozstawach nadal będą spokojnie obok siebie koegzystowały. Sieć wzbogaci się natomiast o nowe odcinki torów – zarówno w Libercu, jak i Jabloncu.
Tramwaje w Libercu uruchomiono w 1897 r. Sieć otrzymała swój obecny kształt po II wojnie światowej. Najbardziej znaczącym dodatkiem była 12-kilometrowa międzymiastowa linia do Jablonca nad Nysą, którą uruchomiono w 1955 r. Obecnie sieć składa się z 21,5 km torowisk i jest obsługiwana przez cztery linie, które zbiegają się w węźle Fügnerova w centrum Liberca.
Wyjątkową cechą sieci tramwajowej jest jej podwójny rozstaw torów – część odcinków ma rozstaw 1435 mm, część 1000 mm, a także w niektórych miejscach oba te rozstawy zazębiają się. To zaszłość historyczna – początkowo cała sieć tramwajowa miała rozstaw 1000 m. Pod koniec lat 80. XX w. uznano to jednak za przeszkodę w zakupach tramwajów, gdyż w pozostałych miastach Czechosłowacji, z wyjątkiem Bratysławy, występował już normalny rozstaw 1435 mm.
W latach 90. rozpoczęto operację zmiany rozstawu torów. Modernizację miejskiej części w Libercu prowadzono od 1990 r. do 2005 r., aczkolwiek linia do Jablonca, mimo ostatnio przeprowadzanych modernizacji, pozostaje w niezmienionej formie. Aby umożliwić sprawne kursowanie tramwajów na wielu odcinkach występują więc trzy równoległe szyny dla dwóch rozstawów.
fot. WULiberec planuje duży rozwój
Liberec ma ambitne zamierzenia rozwojowe. Miasto przygotowuje właśnie plan zagospodarowania przestrzennego. – W części planu dotyczącej transportu proponowany jest ogromny rozwój sieci torów tramwajowych – informuje Karolína Hrbková, zastępca burmistrza ds. planowania przestrzennego, terenów zielonych i ochrony środowiska. Dzięki temu zostaną zabezpieczone korytarze pod nowe inwestycje tramwajowe.
Ratusz wymienia w sumie siedem tras. Docelowo tramwaje miałyby dojechać do dzielnicy Ruprechtice ulicami Vrchlického, Sokolovską i Hlávkovą. Kolejna trasa prowadziłaby do dzielnicy Pavlovice ulicami Letná i Polní. Dwie nowe linii miałyby odchodzić od trasy Lidové sady – Horní Hanychov. Jedna w ciągu ulicy Švermovej do Františkova. Druga natomiast z przystanku Rybníček do Rochlic w ciągu ulic U Nisy, Nitranskiej, U Černého dolu, U Močálu, Na Žižkově, Dobiášovej. Rochlice byłyby też skomunikowane od drugiej strony – od trasy z Liberca do Jablonca. Odnoga miałaby być poprowadzona w ciągu ulic Jabloneckiej, Broumovskiej, Krejčího i łączyć się ze wspomnianą trasą Rybníček – Dobiášova. Kolejna odnoga miałaby prowadzić do dzielnic Vesce i Doubí.
Międzymiastowa trasa między Libercem a Jabloncem, fot. WUCo uda się ze środków unijnychCzęść z tych planów ma szansę doczekać się realizacji w najbliższej przyszłości. Liberec i Jablonec chcą skorzystać ze środków unijnych na modernizację i rozbudowę sieci. – Operator Dopravní podnik planuje w ramach zintegrowanego planu rozwoju zakupić trzy niskopodłogowe bezbarierowe tramwaje – zapowiada Hrbková. Inwestycje te muszą zostać zrealizowane do 2023 r.
Do realizacji, w ramach tego projektu, przewidziane są trzy nowe linie. W Libercu miałaby powstać 1,8-kilometrowa trasa do osiedla Rochlice na odcinku U Lomu – Krejčího – Dobiášova. Na skrzyżowaniu ulic Kunratickiej i Jabloneckiej, w rejonie przystanku U Lomu, pozostawiono zresztą wyraźną rezerwę ze słupami trakcyjnymi pod przyszłą linię tramwajową. Kolejna, 2,8-kilometrowa trasa również miałaby poprawić skomunikowanie Rochlic – tym razem na odcinku Rybníček – Košická – Dobiášova – Zelené Údolí.
Rezerwa pod rozbudowę infrastruktury tramwajowej, fot. WU
Natomiast w Jabloncu planowane jest 0,8-kilometrowe przedłużenie trasy tramwajowej z pętli Tyršovy sady do centrum. Co ciekawe, inwestycja ta nadrabia błędy przeszłości, gdyż tramwaje do 1972 r. wjeżdżały już do centrum Jablonca. Niedawno zatwierdzono trasę przedłużonej linii tramwajowej przez Soukenną, Dolní náměstí do placu ograniczonego ulicami Kamenná, Lipanská a 5. Května, gdzie przewidziano terminal przesiadkowy.
Jablonec pozostanie przy wąskim torzeOprócz nowych tras planowana jest modernizacja istniejących torowisk. Projekt obejmuje prace na linii z Liberca do Jablonca na odcinkach: Kyselka – Proseč nad Nisou, Škola (1,0 km), Proseč nad Nisou, Škola – Proseč nad Nisou, Vyhybna (1,4 km), Nový Svět – Měnírna (8,5 km) oraz U Nisy – skrzyżowanie Budovatelů i Poštovní (0,7 km). – Trasa Liberec – Jablonec zostanie przy rozstawie 1000 mm – zapowiada Jana Kodymová, rzecznik prasowy burmistrza miasta Liberec. W samym Libercu natomiast przewiduje się prace na pętli Viadukt (0,2 km) oraz w ciągu Rumunská – Palachova – Šaldovo namesti (0,480 km).
Pozostałości po starej trasie w Libercu, fot. WU Pozostałości poi starej trasie w Jabloncu, fot. WU fot. WU