W ciągu dekady w Helsinkach samochód ma się stać zbędny

Wyobraźcie sobie, że zamawiacie autobus przez smartfona. Za jego pośrednictwem wskazujecie cel podróży i płacicie za bilet. Pojazd podjeżdża w wybrane miejsce i wiezie was tam gdzie chcecie. Brzmi jak piękna historia z przyszłości, prawda?

Tylko że Kutsuplus, bo tak nazywają się niebieskie, niewielkie busy mieszczące maksymalnie dziewięciu pasażerów, jeżdżą po Helsinkach od roku. Zamawiając go przez smartfona można wybrać, czy chce się jechać samemu, czy w pojeździe mogą być inni pasażerowie. W tym drugim przypadku komputerowy system samodzielnie opracowuje najbardziej optymalną trasę, która wszystkim pozwoli dojechać tam gdzie chcą, choć każdy z pasażerów płaci tyle ile zapłaciłby za bezpośredni dojazd od punktu A do B. Kutsuplus jest droższy od autobusu, ale mniej więcej o połowę tańszy od taksówki. Średnio przejazd kosztuje równowartość niecałych 4 euro, plus ok. 40–50 centów za kilometr.

Kutsuplusy w wersji pilotażowej jeżdżą w dni powszednie od 6. rano do 11. wieczorem. Jest ich dziesięć, ale jeśli się spodobają liczba może być większa. Operatorem jest firma Ajelo, którą kilka lat temu założono na Uniwersytecie Aalto w Helsinkach. Twórcy zakładają, że jeśli po mieście będzie ich jeździło 100, usługa będzie się finansowała sama, dzięki biletom.

Przeszkód jest mnóstwo

Ale to tylko jeden z elementów programu jaki chce w ciągu najbliższej dekady wdrożyć miasto. Głównym punktem ma być aplikacja, która będzie działała zarówno jako cityplanner, jak i platforma płatnicza. Wskaże nie tylko najwygodniejszą lub najkrótszą drogę do celu – planując ją z wykorzystaniem autobusu, roweru miejskiego, metra, taksówki, itp. – ale też umożliwi zapłatę za bilet. Kutsuplus ma być dopiero początkiem.

Sonja Heikkila, specjalistka ds. transportu w mieście, wskazuje w rozmowie z „Helsinki Times” co musi się zmienić w Helsinkach, by plan miał szansę się udać. Dziś wielu mieszkańców miasta używa zarówno publicznego transportu jak i własnego samochodu. Ten pierwszy jest na razie zbyt słabo rozwinięty, by zapewnić usługę, która skłoni do rezygnacji z tego drugiego. Ale z biegiem czasu to się zmienia. Heikkila wskazuje na tendencję obecną w wielu europejskich krajach, w których młodzi ludzie coraz częściej nie mają potrzeby posiadania samochodu, obciążonego licznymi opłatami. Za to liczy się dla nich łatwość w korzystaniu z komunikacji publicznej.

Potencjalnych problemów jest więcej. Wizja wymagałaby porozumienia różnych operatorów transportu w mieście. Również co do ewentualnego dzielenia się wpływami z elektronicznie opłacanych biletów, co w proponowanym schemacie poruszania się po mieście nie byłoby łatwe do policzenia. Transport na wymaganym poziomie raczej łatwo można byłoby zorganizować w centrum miasta, dużo trudniej w peryferyjnych, mniej ludnych dzielnicach jak np. w Espoo czy Vantaa. Ale władze stolicy Finlandii już w tym roku chcą uruchomić testy w jednej z dzielnic z udziałem miejskich urzędników.

Transport dla każdego

Kłopot ma też charakter prawny. Organizator transportu ma obowiązek zapewniać go wszystkim, a nie tylko tym, którzy sprawnie posługują się nowoczesnymi technologiami. W przypadku Finlandii de facto prawie każdy jest z nimi obeznany, ale zasada to zasada.

Kutsuplus jest pierwszym środkiem transportu, który próbuje zaoferować wygodę związaną z posiadaniem własnego samochodu, bez konieczności ponoszenia kosztów z tym związanych. Upowszechnienie tego modelu na całą aglomerację, wszystkie środki transportu i wszystkich istniejących tam operatorów może być trudne. Ale Helsinki przynajmniej mają wizję, a za dekadę okaże się, co z niej uda się zrealizować.