Ogromne opóźnienie SKM Szczecin. Do Polic najwcześniej w 2025 r.?

Projekt związany ze stworzeniem Szczecińskiej Kolei Metropolitalnej jest już znacznie opóźniony. O problemach w realizacji tej inwestycji pisaliśmy już wielokrotnie. O aktualną sytuację i realizację tego ogromnego projektu zapytaliśmy dyrektora Stowarzyszenia Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego (SSOM), Romana Walaszkowskiego, który nadzoruje inwestycję od strony samorządowej. 

JR: Na jakim etapie realizacji znajduje się projekt SKM Szczecin? Czy wykonawca zastępczy wszedł już na plac budowy i rozpoczął prace?

Roman Walaszkowski, dyrektor biura Stowarzyszenia Szczecińskiego Obszaru Metropolitalnego: Wykonawca zastępczy rozpoczął już swoje działania polegające na punktowym wzmocnieniu podłoża, lecz dotyczą one bardzo krótkiego odcinka tej inwestycji, będącego spornym zakres prac, powstałym między PKP PLK, a firmą Trakcja. PKP PLK zleciły to zadanie własnej spółce zależnej, ZRK DOM z Poznania, która rozpoczęła już właściwe prace i ma je zakończyć do początku przyszłego roku.

Niestety na innych odcinkach kolejowych inwestycja jest w stanie stagnacji. Projekt, w zakresie PKP PLK, rozpoczęty w połowie 2018 roku powinien zostać zrealizowany do maja oraz do sierpnia 2020 roku. Mówię o dwóch datach, ponieważ realizacja całej inwestycji, w zakresie typowo kolejowym, została podzielona na dwa kontrakty. Na dziś nie zakończono na nich nawet etapu projektowania! Mamy ogromne opóźnienie, projektowanie wciąż trwa, a kontrakty formalnie się zakończyły. Paradoksalnie prace wciąż trwają, mimo tego, że nie zostały one w żadnym stopniu aneksowane. W tej chwili jako lider całego projektu, podpisaliśmy aneks o przedłużenie umowy o dofinansowanie i finalnej daty rozliczenia inwestycji do końca 2023 roku ze względu na ogromne dofinansowanie unijne. Projekt jest więc aktualnie realizowany w dotychczasowym układzie oraz zakresie, a w międzyczasie trwają prace nad doprecyzowaniem fazowania całej inwestycji. Wskutek opóźnień na kontraktach PKP PLK jesteśmy bowiem zmuszeni podzielić całe zadanie na dwie fazy.

Pierwsza z nich, mająca się zakończyć do końca bieżącej perspektywy unijnej (koniec 2023 roku), ma objąć część samorządową projektu Szczecińskiej Kolei Metropolitalnej, a więc budowę parkingów i węzłów przesiadkowych, czyli zapewni dowiązanie przystanków kolejowych do sieci komunikacji miejskiej oraz do transportu indywidualnego. Tutaj mamy informacje o tym, że poszczególne samorządy wykonają swoje zadania i zakończą procesy inwestycyjne. Ponadto nasz największy partner, a więc PKP PLK, deklaruje, że poza dwoma przystankami (Szczecin Dąbie oraz Szczecin Zdroje), zakończy cały proces inwestycyjny na liniach kolejowych w kierunku Stargardu, Goleniowa oraz Gryfina. Na tych odcinkach prace dotyczą tylko modernizacji infrastruktury przystankowej. Mimo braku ukończenia prac przy dwóch wspomnianych wyżej przystankach, SKM ma być uruchomiona w pierwszym etapie na liniach ze Szczecina do Stargardu, Goleniowa i Gryfina.

Druga, a zarazem znacznie obszerniejsza faza, dotyczy linii kolejowej nr 406 od Szczecina Głównego do Polic. Tutaj mamy znacznie większy zakres prac, obejmujący poza pracami przy przystankach także roboty związane z siecią trakcyjną, torowiskiem czy systemem sterowania. Zgodnie z aktualnym harmonogramem, jaki przedstawiła nam spółka PKP PLK, cała inwestycja miałaby się zakończyć w roku 2025, łącznie z certyfikacją nowych odcinków. Problem w tym, że unijne dofinansowanie przyznano nam w ramach obecnej perspektywy i trzeba je rozliczyć do końca 2023 roku. Mamy co prawda nową perspektywę i chociażby program FENiKS, ale te fundusze trzeba ponownie pozyskać, czy też chociażby uzyskać zapewnienie, że otrzymamy je w ramach nowego rozdania unijnych środków. W związku z tym aktualnie rozmawiamy z Centrum Unijnych Projektów Transportowych oraz z Ministerstwem Funduszy i Polityki Regionalnej, żeby móc ten projekt dokończyć w ramach nowej perspektywy unijnej. Złożyliśmy już niezbędny wniosek o fazowanie prac, a aktualnie czekamy na ostateczną decyzję w tym zakresie. Ten odcinek jest kluczowy, ponieważ od Szczecina Głównego biegnie on chociażby przez Niebuszewo, które ma być kluczowym węzłem - stacją przesiadkową w całym projekcie SKM. Ponadto linia do Polic biegnie przez cały Szczecin, więc z punktu widzenia mieszkańców miasta jest najważniejsza dla całego projektu. Na opóźnienie w realizacji tego kontraktu wpływają nowe okoliczności, m.in. takie jak chociażby stan infrastruktury, przede wszystkim wiaduktów oraz mostów, ponieważ okazało się, że w ich przypadku nie wystarczy tylko modernizacja, a niezbędna będzie ich przebudowa. Oczywiście jest to uzasadniona sytuacja, którą rozumiemy, jednak myślę, że warto, aby decyzje w tej sprawie zapadały znacznie szybciej.

W tym momencie mogę powiedzieć, że na dziś widzimy główny problem formalny w braku podpisanego aneksu między PKP PLK a firmą Trakcja, bo nie można ubiegać się o unijne środki, gdy wykonawca jest de facto poza kontraktem. W tej chwili rozmawiamy więc o tym z PKP PLK.

Należy podkreślić, że ranga naszego projektu w ostatnim okresie znacząco wzrosła, z uwagi na fakt, że w Policach na ukończeniu jest budowa nowej fabryki polipropylenu. Niedługo obiekt ten będzie funkcjonować, a naszej SKM-ki jeszcze nie ma, choć byłaby idealnym środkiem transportu dla pracowników tego zakładu. Ponadto w Skolwinie, tuż przy linii 406, ruszy wkrótce budowa dużego zakładu produkcyjnego dla firmy Vestas. Fabryka ma dać zatrudnienie dla około 700 osób, więc uruchomienie przewozów kolejowych w ramach SKM staje się jeszcze bardziej potrzebne. Nie bez znaczenia jest również fakt, że PKP PLK prowadzi prace nad projektem budowy połączenia kolejowego do nabrzeża i portu w Policach oraz połączenia tej linii z linią 406 do Polic, która jest remontowana w ramach projektu SKM. To kolejny powód, dla którego cały nasz projekt staje się jeszcze istotniejszy. Linia do Polic jest też ważna ze względów dotyczących przewozu towarów, właśnie z powodu zakładów przemysłowych zlokalizowanych wzdłuż całej trasy. To wszystko sprawia, że jesteśmy naprawdę zaniepokojeni bardzo wolnym trybem prac na projekcie SKM w zakresie nadzorowanym przez PKP PLK.

JR: Zakładając, że inwestycja dotycząca linii do Polic zostanie zrealizowana w ramach kolejnej perspektywy unijnej w latach 2024-2025, to czy rozważacie Państwo uruchomienie SKM-ki w okrojonej wersji, a więc na trasach do Gryfina, Stargardu oraz Goleniowa do końca przyszłego roku?

RW: Dążymy do tego, by uruchomić przewozy pasażerskie po zakończeniu realizacji I fazy projektu. Rozpoczynamy właśnie rozmowy z poszczególnymi samorządami o możliwości uruchomienia pierwszej fazy projektu na początku 2024 roku, po zakończeniu inwestycji na trzech, wspomnianych przez Pana, liniach kolejowych. W takim układzie pociągi będą dojeżdżały tylko do Szczecina Głównego, choć okolice dworca, czy też sam dworzec, to nie są główne centra przesiadkowe w mieście. Chcemy jednak dać mieszkańcom tę możliwość uruchomienia pierwszej fazy kolei metropolitalnej. Rozmowy z naszymi samorządowymi partnerami nie są łatwe, chociażby ze względu na sytuację finansową w jakiej znajdują się poszczególne samorządy. Co prawda mamy już rozpisany podział kwot i to, ile dany samorząd ma dołożyć do funkcjonowania SKM, lecz obecnie trzeba będzie zweryfikować te kwoty. Rozmowy nie są też łatwe dlatego, że naszym zdaniem uruchomienie SKM, nawet w tej pierwszej fazie, musi pociągnąć za sobą wprowadzenie wspólnego biletu na kolej oraz na komunikację miejską. Pozostaje więc pytanie do jakich ustępstw będą skłonne poszczególne samorządy. Bez tego nie da się osiągnąć zakładanego efektu, a więc biletu metropolitalnego, który będzie tańszy i bardziej atrakcyjny niż indywidualne bilety poszczególnych organizatorów. Jest to niezbędne, aby zachęcić mieszkańców do skorzystania z całego systemu. W pierwszej fazie będziemy chcieli skupić się na wprowadzeniu biletów okresowych, np. miesięcznych. Bilet ma w założeniu umożliwiać podróż koleją oraz komunikacją miejską w miejscowościach dofinansowujących cały system, a więc w Szczecinie, Policach, Stargardzie, Goleniowie czy Gryfinie.

JR: Jeśli nie zrealizujecie inwestycji w pełnym zakresie do końca 2023 roku, to co stanie się z niewykorzystanymi funduszami europejskimi oraz jaka będzie skala niewykorzystanych środków?

RW: Niewykorzystane fundusze unijne będą pochodzić z kolejowego zakresu całej inwestycji, za który odpowiada PKP PLK. Samorządy, które na pewno zrealizują miejskie części poszczególnych zadań, napotkały na potężną inflację i wzrost kosztów każdego z kontraktów, co powodowało znacznie większe wydatki w stosunku do tego co było pierwotnie zaplanowane. Mamy już uzgodnienia mówiące o tym, że fundusze z części kolejowej będziemy mogli wykorzystać do dofinansowania miejskich części zadań realizowanych w ramach projektu SKM, tak, aby dofinansowanie osiągnęło w tym przypadku 85% kosztów kwalifikowanych. Dzięki temu nie stracimy tych, pozyskanych już, unijnych funduszy.

Środki z obecnej perspektywy zostaną przeznaczone również na zakup biletomatów, których montaż w części dotyczącej linii 406 będziemy musieli odłożyć już na kolejną perspektywę.