100 dni rządu: Bez zerowego VAT na bilety

Koalicja Obywatelska: Obniżka VAT w 100 konkretach

W czasie ostatniej parlamentarnej kampanii wyborczej, czyli we wrześniu 2023 r., Koalicja Obywatelska przedstawiła 100 konkretach na pierwsze 100 dni rządów. Znalazł się w nich punkt: „80. Wprowadzimy 0% VAT na transport publiczny, aby obniżyć ceny biletów dla Polaków”.

Ministerstwo Infrastruktury poinformowało nas, że "kwestia 0% VAT na transport publiczny pozostaje we właściwości Ministerstwa Finansów" oraz zadeklarowało gotowość współpracy z resortem finansów podczas opracowywania przepisów w tej sprawie. Nie odniosło się jednak w żaden sposób do kwestii terminu przyjęcie postulowanych przed wyborami regulacji.

– Nie może cieszyć brak realizacji tej obietnicy, zwłaszcza że wszystkie ugrupowania obecnej koalicji podkreślały w kampanii mocny zwrot w kierunku transportu publicznego. Tymczasem obniżonej stawki VAT doczekała się zgodnie z zapowiedziami branża beauty. Nie wiem ile osób będzie taniej wyciskać pryszcze, ale wydaj mi się, że większa siła jest jednak po stronie ponad 370 mln podróżujących koleją rocznie, czy 4 mld podróżujących komunikacją miejską – mówi Adrian Furgalski, prezes zarządu Zespołu Doradców Gospodarczych TOR.

Z analizy przeprowadzonej przez serwis Konkret24 wynika, że w pełni udało się zrealizować jedynie dziewięć konkretów, w tym wspomniane już obniżenia VAT dla sektora beauty do 8 proc. W przypadku 29 konkretów serwis uznał, że działania już rozpoczęto, ale są one na wstępnym etapie, 15 uznano za częściowo spełnione, zaś 47 określono jako niezrealizowane w ogóle. W tej ostatniej grupie znajduje się obniżenie VAT na bilety.

Jak przez lata nie obniżano VAT na bilety

Obniżenie podatku VAT na bilety na transport publiczny było postulowane przez osoby związane z branżą transportową już od wielu lat. Władze Polski przygotowywały się do obniżki VAT na bilety w 2020 r., ale wówczas Komisja Europejska miała z powodów proceduralnych odrzucić wniosek derogacyjny. Wprowadzenie obniżonego VAT na bilety zapowiedział nawet prezydent Andrzej Duda.

Później Ministerstwo Finansów twierdziło, że trzeba czekać na efekty trwających uzgodnień międzynarodowych w tej sprawie na szczeblu unijnym. W 2022 r. roku weszła jednak w życie nowa unijna dyrektywa o VAT, na jej mocy której państwa członkowskie mogły już obniżać VAT na przewóz osób samodzielnie – tak zrobiła m.in. Finlandia.
W 2021 r. dowiedzieliśmy, się, że na decyzje w sprawie zerowej stawki VAT na bilety będzie trzeba poczekać jeszcze wiele miesięcy.

W lutym 2023 r., po wielkim zamieszaniu związanym z podniesieniem cen biletów przez PKP Intercity (ostatecznie spółka wycofała się z tej decyzji), do Sejmu trafił poselski projekt zakładający obniżenie stawki podatku VAT 0 proc. dla transportu kolejowego pasażerskiego międzymiastowego. Posłowie Lewicy szacowali koszt dla budżetu państwa na ok. 0,4 mld. Projekt nie przeszedł.

– Obniżenie stawki VAT w Polsce dla transportu pasażerskiego z 8 proc. do 0 proc. oznaczałoby znaczący ubytek dochodów budżetu państwa – mówił wówczas wiceminister finansów Artur Soboń. Do końca kadencji parlamentarnej żadnych działań w tym zakresie więc nie podjęto.

W tle cały czas trwała ożywiona dyskusja o tym jak zwiększyć konkurencyjność transportu kolejowego i obniżyć ceny biletów.

W maju 2023 r. poseł Koalicji Obywatelskiej Franciszek Starczewski złożył projekt ustawy zakładający nie tylko wprowadzenie zerowej stawki VAT na bilety, ale również obniżenie stawek dostępowych dla przewoźników kolejowych. Tym razem zamieszenie wywołał pomysł sfinansowania tych zadań z Funduszu Kolejowego, ale ten zapis później zmieniono. Podobnie jak wcześniejsze próby ówczesnej opozycji i ta nie została zrealizowana.