Automaty paczkowe: Razem czy osobno?

W dniu Kongresu na stronie internetowej Zespołu Doradców Gospodarczych TOR ukazał się raport na temat rozwoju sieci automatów paczkowych i możliwej przyszłości tego sektora rynku. – Wzrost sektora e-commerce był skokowy. W 2020 r. działało w Polsce ok. 45 tys. sklepów internetowych, w 2023 r. – już 66 tys. Przybliżona liczba automatów paczkowych w 2021 r. wynosiła 12 tys., w bieżącym jest ich już 41 tys. – przytoczył dane dyrektor rozwoju biznesu ds. rynku miejskiego w ZDG TOR Maciej Mysona. Dostępność urządzeń w miastach wzrosła, równocześnie pojawił się jednak problem chaosu w ich rozmieszczeniu i zbyt dużego zagęszczenia w wybranych punktach. – To typowe zjawisko na rozwijającym się, niekontrolowanym rynku. Dzisiejsza dyskusja odpowie na pytanie o to, czy i jak powinno się regulować ten rynek – zapowiedział Mysona.

Allegro: Wspólne automaty to gęstsza sieć

Jeszcze niedawno 80% automatów paczkowych miało logo jednej firmy – dziś jednak rynek jest bardziej rozdrobniony, a dominujący operator kontroluje na nim już tylko ok. 50%. Dyrektor do spraw transportu w Allegro Artur Zbroja przypomniał, że jego firma zbudowała pozycję na trzech filarach: ceny, selekcji i wygody. – Jednym z elementów wygody jest możliwość dostawy do właściwie nieograniczonej liczby punktów. W naturalny sposób bezpośrednio zaangażowaliśmy się w rozwój automatów paczkowych, których mamy już ok. 3500. Do końca roku będzie ich znacząco więcej – zapewnił. Klienci mogą jednak wybrać dostawę także do automatów innych firm.

Allegro stara się stawiać maszyny blisko osiedli mieszkaniowych i w pobliżu miejsc parkingowych. – Być może czas porozmawiać o powiązaniu istniejących sieci różnych operatorów. Wkrótce będziemy chcieli mieć sieć efektywną i wygodną, ale jednocześnie – nieuciążliwą. Przychodząc w jedno miejsce, klient nie będzie zastanawiał się, z której z 4 maszyn obok siebie ma odebrać przesyłkę – argumentował, twierdząc, że poprawi to doświadczenie użytkownika.

Furgonetka.pl: Technika nie jest problemem

Według prezesa Furgonetka.pl Rafała Agnieszczaka pod względem technicznym współdzielenie automatów przez kilku operatorów nie byłoby trudne. – To tylko kwestia czasu, pieniędzy i polityki. My od 14 lat obsługujemy wszystkich operatorów niezależnie od ich zaawansowania technicznego. Jeśli naszą technologię da się ją połączyć z nimi wszystkimi, to również automaty paczkowe da się łatwo podłączyć – ocenił. Ruch ma coraz bardziej rozproszony charakter: dostawy do automatów nie tylko rosną, ale i przejmują potoki przesyłek z klasycznych punktów dostaw i odbioru.

– Choć, biorąc pod uwagę samą liczbę urządzeń, dominujący operator kontroluje ok. 50% rynku, różnica w wolumenie jest gigantyczna: automaty konkurencyjnych sieci odnotowują znacznie mniejszy ruch, czasami wręcz „hula w nich wiatr” – kontynuował Agnieszczak. Najczęściej operatorzy stawiają automaty w miejscach, w których inne podmioty już je mają. Zamiast tego, można byłoby rozmieszczać współdzielone urządzenia w nowych miejscach, poprawiając ogólne pokrycie ich siatką i popularność samej usługi.

Prezes Furgonetka.pl przewiduje, że dominująca sieć pozostanie zamknięta. – Nikt nie namówi Inpostu, by zmienił barwy. Pozostali operatorzy mogą jednak połączyć siły – i tam, gdzie dziś w jednym miejscu stoi np. 5 automatów, zostaną tylko 2, a pozostałe będzie można przenieść gdzie indziej. Dziś współpraca jest trudna, ale warto przejść tę drogę. Przykład bankomatów pokazał, że uwspólnienie sieci zapewnia lepszą efektywność – przekonywał. Obok Inpostu, którego filozofia zakłada zamknięty charakter sieci, potrzebny jest według Agnieszczaka drugi, otwarty paczkomat, który obsłuży pozostałych operatorów. Jego zdaniem otwartą sieć powinna stworzyć Poczta Polska jako krajowy operator wyznaczony (być może docelowo, za wiele lat, paczkomaty mogłyby zastąpić skrzynki pocztowe). Uczestniczący również w debacie prezes PP Sebastian Mikosz zdecydowanie odrzucił jednak taki pomysł, twierdząc, że na istnieniu wielu niewspółpracujących ze sobą operatorów klienci nic nie tracą.

Chołodecki: Czas na regulacje

Zwolennikiem powstania wspólnych automatów jest też kierownik Laboratorium Rynku Pocztowego Centrum Studiów Antymonopolowych i Regulacyjnych na Uniwersytecie Warszawskim dr Mateusz Chołodecki. – Rynek pocztowy, w porównaniu do innych infrastrukturalnych, jest bardzo drogi w prowadzeniu: nie ma możliwości innego dostarczenia przesyłki, niż przez doręczyciela, listonosza czy kuriera, których zatrudnianie wiele kosztuje. Głównym celem wprowadzenia automatów paczkowych było obniżenie tych kosztów: kurier z przesyłkami nie musiał jeździć od domu do domu, ale mógł wrzucić kilkadziesiąt przesyłek do jednej maszyny w kilka minut, co zwiększało efektywność – przypomniał.

Jego zdaniem Polska jako kraj o największej liczbie i roli automatów w Europie, powinna być prekursorem rozwiązań europejskich w zakresie regulacji rynku. – Zacznijmy dyskusję o takich rozwiązaniach, również z udziałem poczty. Nie ma odwrotu od sieci otwartych automatów paczkowych. Usługa pocztowa nie zniknie, będzie formułowała się na nowo – ale częścią jej misji publicznej powinny stać się też automaty otwarte, i to nie tylko w miastach – przekonywał. Wobec trudności logistycznych oraz informatycznych z dostosowaniem istniejących maszyn potrzebna będzie inwestycja w nowe.

Warexpo: Mniej znaczy więcej?

Prezes zarządu Warexpo Marcin Ochmański omówił zagadnienie poprzez porównanie go do własnej branży (kierowana przez niego firma zajmuje się reklamą zewnętrzną w Warszawie). – Współpraca w naszej branży jest bardzo trudna. Zacieśniamy ją od roku – zmobilizowała nas do tego dopiero konkurencja ze strony reklamy internetowej. Obserwujemy, że najlepsze wyniki branża ma na rynkach zorganizowanych, z zaawansowaną współpracą wokół standardów i badań – podzielił się spostrzeżeniem. – W ostatnich latach dość istotnie zmniejszyliśmy liczbę nośników – ale jednocześnie mocno zwiększyliśmy przychody. Jest to związane z cyfryzacją branży i wprowadzaniem dodatkowych funkcjonalności. Być może z automatami paczkowymi będzie podobnie? – zastanawiał się Ochmański. W jego ocenie priorytetem powinna być jakość i zaspokajanie oczekiwań klientów – kwestie regulacyjne to wyzwanie na kolejny etap.

– Regulacji co do automatów paczkowych nie ma i pewnie jeszcze długo nie będzie – podsumował dyskusję Mysona. – Dobrze, że zaczęliśmy rozmawiać, dopóki ich nie ma. Nieprzemyślane i nieprzedyskutowane przepisy potrafią zabić rynek, uważajmy więc, by go nie przeregulować – zaznaczył. – Jesteśmy w momencie przełomowym, dobrym, by wyjść z inicjatywą. Protesty przeciw złemu ustawianiu paczkomatów są słuszne – promujmy więc dobre praktyki, a być może mądre, przedyskutowane z branżą regulacje. Zwiększmy też bezpośrednio operacyjność i dostępność automatów. Chcemy edukować władze miast, by wchodziły w dyskusję z operatorami – zadeklarował przedstawiciel ZDG TOR.