Belgrad otworzył wreszcie centralny dworzec kolejowy

Otwarcie dworca Belgrad Centar w dzielnicy Prokop wieńczy bardzo długi proces modernizacji belgradzkiego węzła kolejowego – wielkiego projektu ciągnącego się od lat 70. Otwarciu oczywiście towarzyszyła obecność najwyższych władz państwowych. – Niezależnie od tego, ile trzeba było oszczędzać w przeszłości, nie chcieliśmy rezygnować z budowy dworca, ponieważ zapewni on Serbii zdrową gospodarkę i przyszłość – powiedział Aleksandar Vučić, prezydent Serbii. Uroczystość odbyła się 20 października.

Prezydent Serbii podkreślił, że w czasie 50-letniego okresu budowy dworca inwestycja natrafiała na liczne problemy, które powodowały opóźnienia i przestoje w pracach. – W końcu doszło do całkowitego zatrzymania inwestycji w 2001 roku ze względu na trudny okres dla serbskiej gospodarki – wyjaśnił. – Kontynuowaliśmy budowę w 2014 roku dzięki pożyczce od Kuwejtu na kwotę 26 mln euro. Następnie kolejne prace w latach 2014-16 wymagały środków w wysokości 61,2 mln euro, zaś na sam budynek dworca potrzebne było dodatkowych 15 mln euro w latach 2016-22 – wyliczał prezydent.

Dojazd do dworca z przesiadkami

Niestety, położenie dworca w dzielnicy Prokop, kilka kilometrów od centrum miasta, jest często krytykowane przez mieszkańców. Dodatkowo sytuacji nie ułatwia słabe skomunikowanie centralnej stacji z innymi częściami Belgradu. Jednak i na to Serbowie mają rozwiązanie. – Stworzymy pociąg wahadłowy, który będzie kursował z dworca w okolice terenu belgradzkich targów Sajam. Tam pasażerowie będą mogli przesiąść się do metra. To połączenie będzie miało długość około 900 metrów, ale chcemy to zrobić w najlepszy możliwy sposób – wyjaśnił Aleksandar Vučić, prezydent Serbii.

Teoretycznie budowa metra trwa od 2021 roku, jednak dopiero we wrześniu br. podpisano umowę na zaprojektowanie i wykonanie pierwszego elementu – zajezdni metra. Plany Serbów przewidują ukończenie pierwszej linii w 2028 roku. – Po otwarciu metra Belgrad będzie zupełnie innym miastem, a Serbia innym krajem. Ruch kolejowy będzie także niezwykle ważnym elementem wystawy Expo 2027, która odbędzie się w stolicy kraju – zaznaczył Vučić.

Budynek dworca, który powstał na betonowej płycie nad sześcioma peronami i dziesięcioma torami, ma 26 metrów wysokości, a konstrukcja dachu ma długość 80 metrów i szerokość 63 metrów. W fundamenty budynku wbudowano ponad 700 ton stali i 24 kilometry zbrojeń. Pasażerowie mają do dyspozycji 12 schodów ruchomych i 10 wind (mimo że w przeszłości ich nie planowano). W budynku znaleźć już można aptekę, piekarnię, kawiarnie, automaty i kasy biletowe oraz punkt informacyjny. Własne stanowisko będzie miała także Organizacja Turystyczna Serbii.

Projekt realizowany przez pół stulecia

Budowa dworca i stacji Belgrad Centar (Prokop) ruszyła w 1977 r. Inwestycja napotykała na liczne problemy, by następnie przez lata, od połowy lat 90., z częściowo skończonego układu torowego i peronów korzystały jedynie pociągi lokalne, a prowizoryczne wejście na powstający dworzec było ukryte za krzakami i wystającymi prętami z płyty głównej, rozciągającej się nad torowiskiem. Samą betonową płytę stropową ukończono w większości dopiero w 1999 roku. W 2016 roku obwieszczono wreszcie zakończenie pierwszego etapu budowy i skierowanie przez Belgrad Centar pierwszych połączeń dalekobieżnych. Cały proces przenosin dalekobieżnego ruchu trwał rok – i to pomimo złego skomunikowania stacji z miastem i brakiem ukończonych dróg dojazdowych.

W dalszym ciągu brakowało także budynku dworca. W związku z brakiem kolejnej transzy kuwejckiej pożyczki na ponad 60 mln euro, rząd serbski był zmuszony ogłosić przetarg na znalezienie prywatnego partnera, który wybuduje budynek. Zadania podjęła się wyłącznie jedna firma – holendersko-bułgarskie konsorcjum Railway City Belgrad. Przed przystąpieniem do robót konieczne okazało się przebudowanie betonowej płyty stropowej, która po latach nie była wystarczająco wytrzymała, aby można było na niej usadowić konstrukcję budynku. Po ukończeniu rozbudowy stropu wreszcie 8 sierpnia 2022 roku oficjalnie, w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego, przystąpiono do budowy budynku dworca połączonego z centrum handlowym. Bryła miała być gotowa w listopadzie 2023 roku, a następnie miało rozpocząć się wyposażanie. Ostatecznie, co podkreślał prezydent Serbii, zakończenie budowy nastąpiło aż osiem miesięcy przed terminem. Oprócz samego budynku dworca w skład kompleksu wejdzie dwanaście budynków komercyjnych oraz parkingi. Ukończenie projektu zaplanowano na 2026 rok.

Warto podkreślić, że pierwotne plany władz – wtedy jeszcze Jugosławii – zakładały zakończenie wielkiej kolejowej inwestycji w Belgradzie już 1 maja 1979 roku.