Miała być sposobem na wychowanie młodzieży w duchu jedynie słusznego ustroju. Ale ustrój upadł, a „produkt” ustroju pozostał i dziś jest jedną z ciekawszych atrakcji turystycznych Budapesztu. Mowa o kolejce wąskotorowej w Budapeszcie, na Wzgórzu Széchenyi’ego.
Kolejka zbudowana została na przełomie lat 40. i 50 XX w. jako dar Związku Radzieckiego dla socjalistycznych Węgier. W zamyśle, była to tzw. kolejka pionierska: do jej obsługi miała być skierowana młodzież, a wspólna praca przy uruchamianiu i prowadzeniu pociągów miała być środkiem do wychowania przyszłych pokoleń w duchu pracy kolektywistycznej. Kolejki pionierskie powstawały w większości państw tzw. demokracji ludowej: w Polsce w latach 50. XX w. uruchomiono wąskotorówki w Parku Śląskim w Chorzowie oraz na Łęgach Dębińskich w Poznaniu (poprzedniczka powstałej dwie dekady później „Maltanki”).
Po zmianie ustroju, w przypadku budapeszteńskiej kolei, co ciekawe, nie nastąpiła duża metamorfoza jeśli chodzi o zasady jej obsługi. Nadal to dzieci pełnią funkcję kasjerów, dyżurnych ruchu, konduktorów. Zapowiadają pociągi i salutują w momencie ich odjazdów ze stacji. Dorośli wykonują tylko zadania, których ze względów bezpieczeństwa nie można powierzyć dzieciom (są np. maszynistami). Obecnie o pracy dziecka na kolejce nie decyduje już przynależność do organizacji, lecz indywidualna decyzja dziecka, zgoda jego rodziców, a warunkiem – oprócz dobrego stanu zdrowia i przejścia testu sprawdzającego predyspozycje – jest posiadanie wysokiej średniej ocen.
11 km, 235 m różnicy poziomówBudapeszteńska wąskotorówka (jej właścicielem są państwowe koleje MAV) ma 11 km długości, a trasa jest bajkowo poprowadzona: biegnie praktycznie przez cały czas przez tereny leśne, a wjazd na Wzgórze Széchenyi’ego powoduje konieczność pokonania różnicy poziomów wynoszących aż 235 m.
Na trasie znajduje się w sumie 9 stacji i przystanków, a także jeden krótki tunel. Jedna z jej końcowych stacji, Hűvösvölgy, znajduje się w sąsiedztwie stacji końcowej (Széchenyi-Hegy) miejskiej kolejki zębatej,
opisanej niedawno na naszym portalu. Kolejka ta, zbudowana jeszcze w XIX w., również jest dużą atrakcją turystyczną Budapesztu, ale równolegle, do dziś pełni istotną rolę w bieżącej obsłudze komunikacyjnej węgierskiej stolicy.
Dziecięca wąskotorówka ma rozstaw toru 760 mm, a podstawą jej parku taborowego są m.in. rumuńskie lokomotywy Mk45, doskonale znane również polskim miłośnikom kolei – ich polskie odmiany do dnia dzisiejszego funkcjonują na wielu wąskotorówkach pod nazwą Lxd2. Okazjonalnie uruchamiany jest też parowóz.
Kursy – cały rok, nie rzadziej niż co godzinęCo bardzo ważne – kolejka nie jest (jak to często zdarza się w przypadku polskich wąskotorówek) trudnodostępną atrakcją, kursującą tylko w sezonie wakacyjnym raz czy dwa razy w tygodniu. Budapeszteńska wąskotorówka oferuje kursy całoroczne (za wyjątkiem poniedziałków), a pociągi nawet poza sezonem kursują nie rzadziej niż co 1 godzinę.