Czy powstanie Łódzki Związek Metropolitalny?

Ustawa - której przyjęcie, zdaniem projektodawców, może nastąpić już w przyszłym roku - ma opierać się na projekcie stworzonym w minionej kadencji. Opracowany w Senacie dokument nie został jednak nawet skierowany pod głosowanie w Sejmie, w którym większość miało PiS. Przypomnijmy: projektodawcom chodziło o zapewnienie samorządom dodatkowych środków, przeznaczonych na wykonywanie zadań publicznych o zakresie przekraczającym granice administracyjne i niemożliwych do sfinansowania przez mniejsze jednostki.

Nadzieja dla tramwajów podmiejskich?

Podobnie jak w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii, związek zyskałby prawo do dysponowania 5% wpływów z podatków PIT od mieszkańców gmin członkowskich. Wpływy z tego tytułu szacowano w 2019 r. na ok. 200 mln zł rocznie. Uzupełnieniem byłyby składki od gmin członkowskich i ewentualne dotacje z budżetów samorządów oraz państwa. Aglomeracja jako całość zyskałaby też nowe instrumenty prawne, takie jak większe możliwości stosowania kryteriów pozacenowych w przetargach. Prawdopodobnie łatwiejsze stałoby się również pozyskiwanie funduszy z Unii Europejskiej.

O wykorzystaniu tych środków oraz narzędzi miałoby decydować Zgromadzenie Łódzkiego Związku Metropolitalnego, w którym każda gmina miałaby jeden głos. Przewidziano też pięcioosobowy Zarząd jako organ wykonawczy. Pełnomocnikiem związku ma być prezydent Łodzi.

Powołanie ŁZM to temat obecny w łódzkiej debacie publicznej od kilku lat. Od 2014 r. istnieje stowarzyszenie Łódzki Obszar Metropolitalny, którego kompetencje są jednak znacznie węższe, niż w proponowanej ustawie. Oprócz wykonywania zadań związanych z transportem zbiorowym (jednym z najważniejszych wyzwań byłoby doprowadzenie do reaktywacji podmiejskich linii tramwajowych do Lutomierska i Ozorkowa) ŁZM miałby uczestniczyć także w kształtowaniu ładu przestrzennego i zabierać głos przy ustalaniu przebiegu dróg krajowych oraz wojewódzkich na swoim obszarze. Po zawarciu porozumienia z odpowiednią jednostką samorządu terytorialnego lub ich związkiem związek mógłby też wykonywać zadania publiczne należące do jej zakresu działania. Inne kompetencje to zakładanie własnych spółek, emisja obligacji oraz zaciąganie pożyczek.

Obok „twardych” inwestycji – zagęszczenie rozkładów

Pytania w sprawie nadziei oraz obaw związanych z ewentualną ustawą rozesłaliśmy do nowo wybranych łódzkich posłów i senatorów, a także do samorządów Łodzi i gmin ościennych. Jak dotąd odpowiedź otrzymaliśmy tylko z Urzędu Miejskiego w Strykowie. Burmistrz Witold Kosmowski popiera samą ideę metropolii, jednak proponowane przez senatorów w poprzedniej kadencji zasady, tryb tworzenia i funkcjonowania nowego związku budzą jego zastrzeżenia. – Moje wątpliwości wynikają z troski o sprawiedliwy, a więc korzystny dla wszystkich, w tym również Gminy Stryków, sposób absorbowania zysków i ponoszenia kosztów funkcjonowania Łódzkiego Związku Metropolitalnego – czytamy w stanowisku z 2020 r., do którego odsyła nasz rozmówca.

Wśród korzyści, jakie przyniosłoby gminom wokół Łodzi ustanowienie związku metropolitalnego, burmistrz wymienia lepsze wykorzystanie potencjału gospodarczego, społecznego i kulturowego, impuls do rozwoju ekonomicznego, a także skoordynowanie współpracy między samorządami np. w zakresie ujednolicenia i rozszerzenia na wszystkie gminy ŁZM komunikacji zbiorowej. Trudno nie przyznać, że wiele jest w tym zakresie do zrobienia. Dziś do Strykowa docierają autobusy łódzkiej linii 60, a także pojedyncze kursy linii 2 bis ze Zgierza. Obie linie nie są zintegrowane taryfowo, a ta druga dociera tylko do peryferyjnie położonych zakładów przemysłowych. Inną możliwość dojazdu do Łodzi i Zgierza zapewniają pociągi Łódzkiej Kolei Aglomeracyjnej – oferta Wspólnego Biletu Aglomeracyjnego daje namiastkę integracji taryfowej z transportem zbiorowym w stolicy regionu. Samorząd od kilkunastu lat na własny koszt uruchamia natomiast bezpłatną komunikację gminną.

Co do inwestycji transportowych – zdaniem Kosmowskiego związek metropolitalny w pierwszej kolejności powinien zająć się modernizacją drogi krajowej nr 14 łączącej Stryków z Łodzią oraz budową wzdłuż niej infrastruktury rowerowej. Drugim najważniejszym zadaniem byłoby, według burmistrza, zwiększenie liczby połączeń komunikacji publicznej do Łodzi, zwłaszcza w godzinach szczytu.

Stryków: Nie chcemy dominacji większych miast

Zagrożenia? Samorządowiec obawia się centralizacji usług, dostępności i rozwoju w centrum metropolii, czyli w Łodzi. – Obecne propozycje co do głosowań dają uprzywilejowaną pozycję Łodzi i dużym miastom, co może spowodować, że Łódź oraz np. Zgierz i Pabianice mogą przegłosować każdą uchwałę i narzucić swoją wolę pozostałym samorządom albo zablokować każdą inicjatywę małych samorządów – argumentuje.

W projekcie z 2020 r. zastrzeżenia burmistrza Strykowa budzi – między innymi – tryb podejmowania uchwał przez zgromadzenie, który może skutkować nierównomiernym podziałem środków na inwestycje. Samorządowiec chciałby też uproszczenia struktury związku (np. poprzez likwidację stanowiska sekretarza) oraz doprecyzowania kompetencji w zakresie planowania przestrzennego, tak by mniejsze gminy nie były zmuszone do przyjmowania rozwiązań sprzecznych z ich koncepcją rozwoju.

Burmistrz nie wskazuje, które dokładnie samorządy powinny wejść w skład ewentualnego związku. – Mam nadzieję, że po zaprzysiężeniu nowego parlamentu i wznowieniu procesu legislacyjnego uruchomione zostaną pogłębione konsultacje dotyczące utworzenia Łódzkiego Związku Metropolitalnego, które pozwolą na dokładne przeanalizowanie tematu – podsumowuje.