Gdańsk. Jak będzie wyglądać Centrum Południe? Rozstrzygnięto konkurs na koncepcję

Dwuetapowy konkurs studialny na koncepcję urbanistyczno - architektoniczną Centrum Południe w Gdańsku ogłoszony został na początku maja br. Rozstrzygnięcie nastąpiło 13 listopada 2024, podczas otwarcia trzydniowej konferencji “Architektura metropolii”, na którą przyjechało liczne grono architektów i urbanistów z Polski i z Europy.

Wydarzenie otworzyła prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz, która witając gości konferencji w Dworze Artusa, mówiła m. in. o konkursie na koncepcję Centrum Południe: - Dotyczy południowych dzielnic miasta, obszaru który dziś rozwija się bardzo dynamicznie. Szukamy pomysłów na to, jak stworzyć nowe centrum na styku kilku dzielnic, chcemy tu realizować różne potrzeby mieszkańców: basen, lodowisko. Wiemy też, że musimy rozbudować istniejącą pętlę tramwajową, także o zajezdnię tramwajową, a później autobusową. I będzie to wszystko proces rozłożony na lata. Dziękuję wszystkim uczestnikom konkursu i jurorom. My w Gdańsku lubimy “wietrzyć głowy”, jesteśmy otwarci na nowe pomysły i inspiracje, i za to bardzo Państwu dziękuję.

W rozstrzygnięciu konkursu uczestniczyły przewodniczące komisji Rady Miasta Gdańska - Katarzyna Czerniewska (Komisja Zagospodarowania Przestrzennego) oraz Anna Golędzinowska (Komisja Klimatu, Środowiska i Ekologii) oraz Piotr Grzelak, zastępca prezydent Gdańska.

Piętnastominutowe Centrum Południe

Prof. Piotr Lorens, Architekt Miasta Gdańska przypomniał, że konkursu został ogłoszony, by uzyskać z niego założenia do planu miejscowego (już procedowanego).

Centrum powstać ma na działce o powierzchni ok. 6 ha, zlokalizowanej na styku dzielnic Jasień i Ujeścisko - Łostowice (przy skrzyżowaniu ulic Adamowicza, Warszawskiej, Lawendowe Wzgórze i Jabłoniowa). Nowa przestrzeń spajać ma te rozległe tereny południowej części Gdańska, tworząc tętniącą życiem przestrzeń, z którą mieszkań­cy będą się utożsamiać, chętnie spędzać w niej czas, realizować swoje potrzeby, ale także często pracować. Inaczej mówiąc - Centrum realizować ma ideę miasta piętnastominutowego, w którym szeroko pojęte usługi są zlokalizowane w odległości krótkiego spaceru od miejsca zamieszkania.

Materiały do dalszych przemyśleń

Prof. Ewa Kuryłowicz, przewodnicząca sądu konkursowego, członkini Gdańskiej Rady Architektury, ogłaszając wyniki podkreśliła, że ocena projektów dla tak dużego obszaru miasta nigdy nie jest łatwym zadaniem: - Zdecydowaliśmy się przyznać dwie drugie nagrody, dwie trzecie nagrody i wyróżnienie. Wynik ten jest efektem stopnia skomplikowania zagadnienia jaki stwarza teren objęty konkursem i jego uwarunkowania. To jest konkurs studialny, więc te opracowania są materiałem do dalszych przemyśleń i wszyscy autorzy, zwłaszcza Ci, którzy znaleźli się w finałowej piątce, będą współtwórcami tego, co faktycznie powstanie w tym miejscu.

Profesor podkreśliła także duże zróżnicowanie propozycji rozwiązań dla przyszłego centrum i profesjonalizm uczestników konkursu.

NAGRODY I UZASADNIENIA SĄDU KONKURSOWEGO

Cytujemy wyjątki z uzasadnień sądu konkursowego

• II NAGRODA

AUTORZY: X86 Architekci Tomasz Małachowicz, Rafał Stemporowski, Tomasz Małachowicz
Na szczególne podkreślenie zasługuje oś kompozycyjna, program funkcjonalno - przestrzenny oraz układ komunikacyjny. W przypadku osi kompozycyjnej, autorzy trafnie usytuowali ją w kierunku północny zachód i południowy wschód - począwszy od dominant z placem komunikacyjnym, przez deptak z placem społecznym, a skończywszy na placu zielonym z budynkiem biblioteki.

Rozwiązanie to stanowi spójność przestrzenną - zapewnia odpowiednią hierarchię, co ułatwia orientację i poruszanie się w obrębie całego założenia.

Oś kompozycyjna stanowi kluczowy element organizacji projektowej, prowadząc użytkowników w naturalny sposób przez różne strefy zabudowy. W kwestii programu funkcjonalno - przestrzennego wskazana praca odpowiada na potrzeby użytkowników w sposób logiczny, wygodny i zrównoważony. Zastosowanie różnych stref funkcjonalnych: od przestrzeni publicznych po strefy bardziej intymne, pozwala na elastyczność użytkowania, co jest kluczowe w kontekście zmieniających się potrzeb społeczeństwa.(..)

Na podkreślenie zasługuje również układ komunikacyjny - szczególnie zachowana i nadbudowana pętla tramwajowa. Ponadto projekt wykazuje wyjątkową dbałość o płynność i logikę ruchu pieszych, rowerzystów oraz pojazdów, co wpływa na efektywność i bezpieczeństwo poruszania się po obszarze.

Zastosowanie przemyślanej sieci komunikacyjnej, z wyraźnym rozróżnieniem przestrzeni komunikacyjnych oraz stref o większym natężeniu ruchu, skutkuje poprawą dostępności i minimalizowaniem ryzyka kolizji między użytkownikami o różnych potrzebach. Dzięki temu projekt zapewnia łatwy dostęp do kluczowych obiektów i punktów na terenie założenia, a także wzmacnia jego integrację z istniejącą infrastrukturą miejską.

• II NAGRODA, PRACA PT. „SERCE POŁUDNIA”

PROJEKTANCI: Michał Strupiński, Ada Jaśkowiec, Kinga Murawska, Zuzanna Sekuła

Nagrodę przyznano szczególnie ze względu na:

• wyznaczenie głównej osi północ-południe (cardo) łączącej węzeł z hubem mobilności poprzez plac centralny do placu parkowego;
• wyznaczenie lokalnej osi wschód-zachód (decumanus) łączącej nowe centrum usługowe z sąsiadującymi osiedlami;
• oparcie osi cardo o dominanty architektoniczne pełniące funkcje publiczne;
• integrację przestrzeni publicznych, półprywatnych i prywatnych dających poczucie inkluzywności i swobody przemieszczania się;
• miejski charakter pierzei ul. Lawendowe Wzgórze;
• płynne przenikanie się terenów naturalnych i zabudowanych.

• III NAGRODA

AUTORZY: JAZ+Architekci Sp. z o.o.: Andrzej Jaworski, Julian Żmijewski, Marianna Waśniewska, Joanna Lipnicka, Julia Krawczyk, Zuzanna Trzcińska, Klaudia Wujkowska, Aleksandra Wiktorko - Rakoczy, Maja Skibińska, Martyna Kędrzyńska.

Praca przedstawia udaną próbę wpisania wielofunkcyjnej zabudowy o charakterze centrotwórczym w silny kontekst kulturowy i przyrodniczy miejsca.

Prezentowana idea „ Miasta zwartego” realizowana jest w oparciu o konsekwentnie projektowany układ urbanistyczny, oparty na czytelnych, logicznie powiązanych ciągach pieszych i wewnętrznych placach przenikających się z zielonymi skwerami i kameralnymi parkami.

(...) Wnętrze założenia, o swobodnie kształtowanych, przenikających się formach i przestrzeniach- placach, kubaturach budynków, ciągach pieszych – ma szansę stać się miejscem aktywnym.

Na szczególną uwagę zasługuje sposób kształtowania przestrzeni pokrytych zielenią, uwzględniających zasady tworzenia zielonej infrastruktury i wykorzystujących istniejącą topografię terenu. Mocną stroną pracy jest właściwe rozwiązanie połączeń z otaczającą zabudową, poprzez powiązanie i kontynuowanie istniejących ciągów pieszych i osi komunikacyjnych.

• III NAGRODA, PRACA „ZIELONA PRZESTRZEŃ DIALOGU”:

AUTORZY: Janusz Gujski; Izabela Burda, Jacek Józekowski, Jakub Gorzka

Praca w sposób atrakcyjny, zgodnie z kanonami urbanistycznymi, akcentuje lokalizację Centrum Południe w skali całej dzielnicy Gdańsk Południe.(...)

Projekt przewiduje wykonanie osi przestrzeni publicznej, podkreślonej dominantami wysokościowymi i utworzonym przejściem między dużymi obiektami o funkcji usługowej. Forma tych dominant i ich wielkość podlega dyskusji i ewentualnym korektom, ale oś ta tworzy jasną, uporządkowaną strukturę urbanistyczną tego fragmentu miasta.

(...) Oś urbanistyczna łączy komunikacyjny węzeł integracyjny z terenem parku, przechodzi przez zaprojektowany plac o funkcji miejskiej, z którego prowadzone ciągi komunikacyjne w klarowny sposób wiążą centrum z sąsiednią zabudową oraz z centrum sportowym i basenem.

Park stanowi zwieńczenie kompozycji urbanistycznej, włącza go w strukturę centrum, a zaproponowane jego ukształtowanie kompozycją zbiorników wodnych, stanowi propozycję atrakcyjnej przestrzeni rekreacji i jednocześnie podkreśla znaczenie natury w środowisku miejskim.

• WYRÓŻNIENIE, PRACA ZIELONA PĘTLA

AUTORZY: Alicja Maculewicz, Eryk Szczepański, Tomasz Bekas

Praca w sposób trafny definiuje nowy miejski krajobraz oraz jego koncepcję programowo-funkcjonalną z uwagi na:

• czytelność kompozycji całości w relacji do: miasta, sąsiedztwa oraz elementów tworzących zabudowę;
• próbę opanowania trudnej skali arterii komunikacyjnych poprzez propozycję parku liniowego oraz propozycje pierzei dla frontu zespołu od ul. Warszawskiej;
• utworzenie zieleni jako przedpola Parku Południowego z wyznaczeniem dla niej zadań funkcjonalnych,
• odpowiednią strukturę kwartałów - bloków zabudowy mieszkalnej.