Gromadzki: W sprawie ulg ustawowych potrzeba kompromisu

Jak podkreśla ekspert, rozwiązania zaprezentowane w ostatnim projekcie nowelizacji ustawy zostały ocenione przez wszystkich interesariuszy (strona społeczna, samorządy, przewoźnicy) jako wymagające jeszcze modyfikacji. – Nie znamy więc jeszcze ostatecznego kształtu regulacji, nie można zatem ocenić stopnia przygotowania organizatorów i przewoźników do niej – zaznacza. Jak uważa, już w obecnym projekcie dobrym pomysłem jest natomiast wprowadzenie określenia w drodze rozporządzenia maksymalnego poziomu cen, od którego podlega refundacja ulg ustawowych. – Wyeliminuje to możliwości nadużyć ze strony nieuczciwych przewoźników – ocenia rozmówca TP.

Celem regulacji ma być zwiększenie dostępności transportu publicznego dla mieszkańców obszarów pozamiejskich, w tym także osób uprawnionych do przejazdów ulgowych. – Nie mogą być więc projektowane rozwiązania, które zawężą możliwość skorzystania z usług na podstawie ulg. W takim wypadku lepiej byłoby już w ogóle nie uchwalać ustawy o publicznym transporcie zbiorowym. Wciąż wierzę, że ostatecznie wypracowane zostaną takie rozwiązania, które zapewnią wzrost dostępności do usług z honorowaniem ulg wynikających z ustaw, a nie przeciwnie – wyraża nadzieję Gromadzki.

Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom przewoźników i samorządów, przedstawiciel PTC na posiedzeniu sejmowej Komisji Infrastruktury 9 stycznia zaproponował kompromis w sprawie ulg ustawowych. – W wypłacanych obecnie kwotach refundacji ulg ustawowych w transporcie drogowym około 95% stanowi refundacja ulg udzielanych przy zakupie biletów miesięcznych. Skoro tak, to należałoby umożliwić dalsze realizowanie przewozów komercyjnych także w relacjach krótszych niż międzywojewódzkie, ale bez refundacji ulg ustawowych z budżetu państwa i z jednoczesnym zobowiązaniem przewoźników do honorowania tych ulg w zakresie biletów jednorazowych – mówi ekspert. Ta sama zasada – udzielanie ulg w zakresie biletów jednorazowych, bez ich refundowania – miałaby obowiązywać także w przewozach organizowanych przez samorządy. Ulgowe bilety miesięczne byłyby natomiast refundowane tylko w tych ostatnich.

– Opisane rozwiązanie pozwoliłoby na korzystanie z przejazdów ulgowych osobom uprawnionym do ulg przy zakupie biletu jednorazowego, a więc podróżującym w danej relacji incydentalnie. Mam tu na myśli przede wszystkim osoby niepełnosprawne – dorosłe i dzieci, mające prawo do ulg o wysokim procencie (95, 93 i 78%) – argumentuje pomysłodawca. Codzienne dowozy osób stale korzystających z przewozów, nabywających bilety miesięczne, w tym dowozy dzieci do szkół, byłyby natomiast już organizowane przez samorządy. Według Gromadzkiego honorowanie statystycznie rzadko występujących ulgowych biletów jednorazowych byłoby elementem ryzyka działalności przewoźnika.

Na potwierdzenie tezy o relatywnie niskim znaczeniu kwot refundacji ulg ustawowych w odniesieniu do biletów jednorazowych ekspert PTC przytacza wyniki przeprowadzonej analizy struktury przychodów w jednym z typowych przedsiębiorstw komunikacji regionalnej w drogowych przewozach osób. – W roku 2017 w przedsiębiorstwie tym, eksploatującym około 100 pojazdów, udział refundacji z tytułu ulgowych biletów jednorazowych wyniósł 5,71% w całkowitej kwocie refundacji. Warto jednak zaznaczyć, że sprzedaż biletów ulgowych nie stanowiła wyłącznej sprzedaży usług przewozowych przedsiębiorstwa, dlatego kwota refundacji należnej z tytułu sprzedaży jednorazowych biletów ulgowych osiągnęła zaledwie 1,17% udziału w całości sprzedaży biletów – przytacza.

Jak uważa, obliczony udział jest typowy dla przewoźników uczciwie działających, a więc nieuzyskujących nadmiernych przychodów z refundacji wskutek nabijania na kasy fiskalne biletów dla „pasażerów wirtualnych” z wysokimi procentowo ulgami. – Zatem zobowiązanie przewoźników drogowych do honorowania jednorazowych biletów ulgowych bez ich refundacji nie stanowiłoby statystycznie istotnego obciążenia ich budżetów, a rozwiązywałoby problem wykluczenia transportowego niektórych grup społecznych – podsumowuje.

Dodatkową konsekwencją byłoby zachęcenie samorządów do rozwijania sieci zamawianych przez siebie połączeń. – W warunkach umożliwienia wykonywania przewozów komercyjnych bez refundacji ulg fakt ich refundacji w odniesieniu do biletów miesięcznych na liniach użyteczności publicznej realizowanych na zlecenie organizatorów byłby wystarczającym bodźcem, aby samorządy zorganizowały takie połączenia. Aby ten bodziec wzmocnić, wskazana byłaby jeszcze zmiana w art. 5 ustawy z 20 czerwca 1992 r. o uprawnieniach do ulgowych przejazdów środkami publicznego transportu zbiorowego – uważa Gromadzki. Jego zdaniem katalog grup osób mogących odbywać podróż na podstawie wykupionych od przewoźnika na rzecz tych osób legitymacji lub biletów miesięcznych, uprawniających do ulgowych przejazdów, powinien zostać rozszerzony o osoby niewidome, jeśli zostały uznane za niezdolne do samodzielnej egzystencji, a także o dzieci i młodzież dotknięte inwalidztwem lub niepełnosprawne.

Według autora przedstawionej propozycji może ona zakończyć dotychczasowy permanentny spór środowisk samorządów i przewoźników w zakresie oczekiwanych regulacji ustawowych. – W proponowanych uwarunkowaniach (możliwość funkcjonowania przewozów komercyjnych) nie byłby już potrzebny problematyczny do zrealizowania w praktyce, ze względu na trudność w sprecyzowaniu obiektywnych kryteriów, zapis o konieczności równomiernego rozłożenia pomiędzy poszczególne pakiety zamówienia organizatora linii o spodziewanym dużym i małym potoku pasażerskim (proponowany art. 19a ust. 3). Ba, można nawet w takiej sytuacji w całości zrezygnować z pakietowania – dodaje.