Historyczne linie tramwajowe San Francisco (relacja)

Przemierzać San Francisco na pokładzie “ogórka” z pierwszej połowy ubiegłego wieku jest bardzo łatwo – wystarczy udać się na jeden z przystanków na trasie linii F Market & Wharves lub linii E Embarcadero. Trasy te są elementem siatki regularnych operacji transportu publicznego metropolii, z którego korzystają zarówno mieszkańcy jak i turyści, co więcej, inaczej niż w przypadku cable cars, na tramwaje obowiązują standardowe opłaty za przejazd, które nie zrujnują naszej kieszeni.

“Ogórkiem” przez San Francisco

Większość pojazdów floty historycznych tramwajów to klasyczne PCC (Presidents' Conference Committee), pojazdy wprowadzone do produkcji w Stanach Zjednoczonych w latach 30-tych ubiegłego stulecia, mające stanowić szybki, skutecznie hamujący, cichy i komfortowy środek transportu publicznego. Trzy z nich, które można poznać po tym, iż są tramwajami dwukierunkowymi, to pojazdy, które w San Francisco służyły przez całe swoje życie. Reszta tramwajów z około 30 użytkowanych PCC, powstałych w latach 1946-1949, trafiło z innych miast, w tym z Filadelfii czy Newark. 30 kolejnych pojazdów, w różnych stanie używalności, znajduje się na przechowaniu zajezdni.

Władze operatora pojazdów, czyli San Francisco Municipal Railway (Muni) zdecydowały się na zachowanie na tramwajach historycznych wzorów malowania amerykańskich miast, co znacznie dodaje flocie kolorytu. Niektóre tramwaje, takie jak kanarkowożółty Cincinnati o numerze bocznym 1057, stały się prawdziwymi ikonami projektu. Docenić należy także dawne dodatkowe elementy malowania, takie jak wyszukane linie czy wzory.

Wchodząc do PCC trudno nie zauważyć dominującego stylu streamlined, który obok Art Deco nieodłącznie kojarzy się nam z klasyką amerykańskiego wzornictwa ubiegłego wieku. Największe wrażenie robią dwa rzędy okien, charakterystyczne dla przedwojennych PCC - niższy rząd, z otwieranymi szybami znajduje się koło ławek fotelowych, podczas gdy górny rząd niewielkich okienek umieszczony jest na linii wzroku stojących pasażerów.

Po II wojnie światowej nowoczesne jak na swoje czasy tramwaje PCC rozpoczęły podbój świata. System PCC stał się podstawą produkcji pojazdów na licencji przez wielu producentów w wielu zakątkach globu, w tym w Czechosłowacji, gdzie Tatry T3 zostały tramwajem PCC wyprodukowanym w najliczniejszej liczbie egzemplarzy. Za część rodziny PCC uznaje się również polskie tramwaje Konstal 13N, choć nasz rodzimy producent oficjalnie nie korzystał z amerykańskiej licencji. Przejażdżka oryginalnym pojazdem PCC w San Francisco może pomóc w ocenie, jak bardzo zbliżone do siebie są wytworzy polskiej i amerykańskiej produkcji.

Projekt zrodzony z pasji

PCC, to niejedyne pojazdy, które spotkać można na ulicach San Francisco. W skład floty wchodzi również 11 klasycznych tramwajów Peter Witt, które pozyskane zostały z włoskiego Milanu. Poza tym, przy odrobinie szczęścia można przejechać się tramwajem jeszcze sprzed czasów PCC, lub jednym z 10 pojazdów z różnych zakątków świata, w tym legendarnym tramwajem z portugalskiego Porto, tramwajem z japońskiego Kobe lub Osaki czy nawet tramwajem z Moskwy. Ulubieńcem pasażerów jest “tramwaj łódź”, czyli tramwaj kabriolet bez dachu, pozyskany z Blackpool w Wielkiej Brytanii.

Historyczna i eklektyczna flota tramwajów obsługujących dwie linie w San Francisco to projekt zrodzony z pasji miłośników komunikacji publicznej, którego początkiem jest pierwszy Festiwal Historycznych Tramwajów w San Francisco z 1983. W 1995 r. inicjatywa przekształciła się w regularną historyczną linię tramwajową F, która okazała się tak wielkim sukcesem, że przyciągnęła do tramwajów dotychczasowych pasażerów autobusów i trolejbusów. Projekt rozszerzono o linię E, początkowo operującą tylko w niedziele, by z czasem rozszerzyć działalność na wszystkie dnie tygodnia.

Operacje historycznych tramwajów możliwe są dzięki partnerstwu operatora Muni z Market Street Railway, organizacją non-profit skupiającą miłośników tramwajów. Organizacja stworzyła również Muzeum Tramwajów w San Francisco, oraz zajmuje się restaurowaniem pozyskiwanych pojazdów przez wolontariuszy, które następnie przekazywane są Muni.