Ile schodów jest w metrze? Możecie to sprawdzić

Justyna Urbaniak, Transport–Publiczny.pl: Chyba nie mamy na co narzekać w Warszawie. Mamy co prawda tylko jedną linię (póki co), ale wybudowaną dość niedawno, a co za tym idzie, dostępną. Takie przynajmniej sprawia wrażenie, gdyby porównać ją do metra w Londynie czy Paryżu. Jak jest z tą dostępnością metra warszawskiego?

Krzysztof Madejski, Metro dla Wszystkich: Powinniśmy być z warszawskiego metra dumni. Choć pierwsza linia zaczęła powstawać w bólach jeszcze za poprzedniego systemu to finalny produkt spełnia wiele stosowanych dziś norm dostępności. Masz rację, że wiąże się to ze stosunkowo młodym wiekiem naszego metra. Gdy otwierano metro w Moskwie w 1935 roku, paryskie na przełomie wieku, czy londyńskie, którego korzenie sięgają jeszcze XX w. to skupiano się na podstawowej funkcji metra jaką jest szybkie przenoszenie dużej ilości pasażerów w obrębie gęsto zaludnionego miasta. Temat dużej inkluzywności rozwiązań nie pojawiał się w debacie publicznej.

Z drugiej strony, możemy i powinniśmy też na warszawskie metro trochę ponarzekać. Gdy zabraliśmy się do mapowania [procesu zbierania i opracowywania danych przestrzennych – red.] spotkaliśmy się z komentarzem urzędników „przecież metro jest dostępne - co więc zamierzacie badać?”. Jeśli np. sprawdzimy ile stacji jest wyposażonych w windę, to Warszawa wypada wybitnie, bo windy są na każdej, podczas gdy np. w Mińsku tylko na 45 proc. stacji, a w Moskwie tylko na 12 proc.. To optymistyczne „sto procent” kryje jednak fakt, że standardem warszawskim są windy tylko z jednej strony stacji. Osoby, które muszą z nich korzystać są często zmuszone do sporego nadkładania drogi. Nie uniemożliwia, ale znacząco utrudnia to im korzystanie z metra.

Podczas naszych działań zaproponowaliśmy inny sposób mierzenia dostępności metra opierający się na trasach – w uproszczeniu nazwijmy je wyjściami – czyli wszystkich możliwych połączeniach między wszystkimi wejściami do metra a peronami. Pozwala to uchwycić różnice w umiejscowieniu wind i innej infrastruktury ułatwiającej poruszanie się. Taki model uwzględnia także, że chociaż możemy z metra wyjechać schodami ruchomymi to już w dół nimi nie zjedziemy.

Korzystając z powyższego modelu widać już co w warszawskim metrze można ulepszać. Tylko 36 proc. wyjść jest dostępnych dla osób starszych, 25 proc. dla wózków inwalidzkich [po bardziej szczegółowe informacje zapraszamy na stronę Metro Dla Wszystkich - tutaj oraz tutaj - red.]. Nie brak miejsc problematycznych. Dojście na stacji Metra Pole Mokotowskie na przystanek tramwajowy jest możliwe wyłącznie po schodach. Niełatwo jest też przedostać się z Metra Centrum gdziekolwiek, choć tu problemy pojawiają się, gdy już wydostaniemy się na powierzchnię. To właśnie na styku metra z innymi środkami transportu publicznego i generalnie tym co na powierzchni nasze metro najbardziej kuleje.


źródło: Metro 4 All

Kim są ci wykluczeni, których uwzględniacie w swoim projekcie? Komu najtrudniej jest korzystać z metra?

– Wierzymy, że wszyscy użytkownicy metra mogą skorzystać z naszej pracy. Największe trudności w poruszaniu się po metrze będą miały osoby na wózkach inwalidzkich. Dla nich każde schody, zwykłe czy ruchome, są barierą nie do pokonania bez opiekuna, a możliwość niezależnego, samodzielnego poruszania się jest dla wielu osób bardzo istotna.

Chcieliśmy jednak odejść od stereotypu. Zawsze w kontekście dostępności myślimy o osobach starszych i niepełnosprawnych. Rzadziej np. o rodzicach z dziećmi w wózkach – podczas zdjęć mijało nas sporo matek dziarsko niosących po schodach wózek z małym pasażerem – a tak naprawdę sprawa dotyczy każdego i każdej z nas. Wystarczy, że wybieramy się w podróż z ciężkimi walizkami lub ponadwymiarowym bagażem; musimy przewieźć rower po przedziurawieniu dętki lub gdy złapała nas burza; albo skręciliśmy sobie kostkę i dwa tygodnie musimy chodzić o kulach. Takie przypadki zmieniają perspektywę.


aplikacja "Metro Dla Wszystkich", źródło: metro4all.org

Jestem matką, która od czasu do czasu korzysta z warszawskiego metra. Przyznam, że uciążliwe bywa dla mnie wydostanie się z podziemia na powierzchnię, czy znalezienie windy. Kiedy tylko mogę, wybieram – zamiast metra – autobus lub tramwaj. Zastanawiam się, czy takie zachowania użytkowników też badaliście. Jaki jest ich stosunek do metra i jaki procent z nich faktycznie z niego korzysta?

– To zależy od miasta i jego ogólnej dostępności. Dla przykładu, metro w Moskwie jest najpopularniejszym i najszybszym środkiem transportu, z którego korzystają miliony osób dziennie. Nie zmienia to faktu, że jest bardzo słabo przystosowane dla osób z ograniczeniami ruchu, które są zmuszone do używania taksówek i prywatnych samochodów, a nie każdy może sobie na to pozwolić. Nie przeprowadzaliśmy badań wśród użytkowników metra, ale wierzymy że nasz serwis pomoże poradzić sobie z problemami, o których wspominasz. Wszystko dzięki temu, że możesz sprawdzić planowaną trasę pod kątem jej dostępności w dowolnym momencie.

Projekt Metro 4 All nie dotyczy tylko metra w Warszawie. Jak to wygląda w przypadku innych miast? Czy są jakieś zagraniczne wzory z których moglibyśmy korzystać, np. budując kolejne linie w Warszawie?

– Przeprowadziliśmy badania w siedmiu miastach, z czego pięć znajduje się na terenie Rosji i jak dotąd warszawskie metro wypada najlepiej spośród nich. Planujemy przeprowadzenie badań w innych europejskich miastach. Istnieje jednak wiele zaleceń, rozporządzeń, wytycznych i raportów dążących do ustandaryzowania kwestii dostępności, zarówno na szczeblu europejskim jak i międzynarodowym. Jestem pewien, że nasi projektanci są ich świadomi, jednak inną kwestią jest świadomość istnienia standardu, a inną świadomość istnienia problemu. Już niedługo zobaczymy jak w praktyce udała się druga linia metra w Warszawie.


źródło: Metro 4 All

Jakie były najbardziej zaskakujące rozwiązania związane z dostępnością i wykorzystaniem metra, na jakie trafiliście podczas analizy zagranicznych systemów?

– Prawdopodobnie najdziwniejszym rozwiązaniem na jakie trafiliśmy to gąsienicowa winda dla wózków inwalidzkich, urządzenie używane w Mińsku i kilku innych systemach metra w Rosji do transportu osób na wózkach w dół i górę schodów. Umożliwia im ono skorzystanie ze stacji, które inaczej byłyby dla nich niedostępne. Wymaga jednak obsługi pracowników metra i w większości wypadków trzeba powiadomić o takiej potrzebie telefonicznie z pewnym wyprzedzeniem, co w praktyce eliminuje jego użyteczność.

Możecie wyjaśnić, jak wygląda wasza aplikacja i kto może z niej korzystać? Oraz jak to robić?

– Nasza aplikacja pozwala na sprawdzenie wszystkich barier architektonicznych na jakie użytkownik metra trafi od wejścia konkretnym wejściem na stację początkową do wyjścia powierzchnię ze stacji docelowej. Opisujemy wszystkie bariery na jakie użytkownik trafi i zostawiamy mu możliwość interpretacji, czy są one dla niego do pokonania. Może drzwi do windy są za wąskie i wygodniej będzie pojechać autobusem? Może pokonanie kilku stopni będzie łatwiejsze niż szukanie windy z drugiej strony stacji?

Z naszej aplikacji można skorzystać na dwa sposoby: w serwisie internetowym, lub poprzez aplikację mobilną. Niezależnie od typu aplikacji jej obsługa jest taka sama:
1. Wybieramy stację początkową i docelową
2. Wybieramy z mapy lub listy konkretne wejście i wyjście z metra
3. Wybieramy czy poruszamy się pieszo, na wózku lub z wózkiem dziecięcym
4. Aplikacja przedstawia szczegóły trasy

Czy wasze działania mają jakiekolwiek szanse na to, aby zostać dostrzeżone przez władze Warszawy? Czy macie jakiś realny wpływ na to, co może zostać ulepszone w mieście?

– Choć zapraszaliśmy przedstawicieli metra na nasze prezentacje w każdym mieście w którym pracowaliśmy, to jeszcze nigdy się nie pojawili. Kilka sygnałów zwrotnych jednak mieliśmy. Zaraz po tym jak wystartowaliśmy w Moskwie usłyszeliśmy od Metra, że nie są zainteresowani tematem, gdyż sami tworzą podobny serwis. Rok minął, a ich serwisu nadal nie widać. Inny przykład: W Mińsku skontaktowały się z nami osoby pracujące podobno w metrze, chętne pomóc nanieść poprawki i dostarczyć więcej danych, ale nieoficjalnie.

Zawsze jesteśmy otwarci na współpracę z administracją metra, ale nie zatrzymujemy swoich działań z powodu braku komunikacji z ich strony. Jesteśmy niezależną grupą badawczą, dlatego będziemy dalej kontynuować to co robimy – będziemy zbierać dane na temat dostępności, analizować je, ulepszać naszą aplikację i tymi działaniami zwracać uwagę na istniejące problemy związane z dostępnością publicznej infrastruktury komunikacyjnej.

Nasze działania wpisują się w szerszy nurt dążący do tego, żeby Warszawa była miastem dostępnym. Wystarczy przywołać wieloletnie działania Marka Sołtysa, którego projekt wybudowania wind na most Poniatowskiego prawie przeszedł przez budżet partycypacyjny, czy temat naziemnych przejść dla pieszych na placu na Rozdrożu i wokół ronda Dmowskiego (najdłuższe obejście bez schodów to 4km). Mówiąc o tym, angażując więcej osób i inicjatyw, utrzymując temat w publicznej debacie my wszyscy mamy realny wpływ na to, jak Warszawa będzie wyglądać w przyszłości!

---

Metro Dla Wszystkich to inicjatywa i projekt tworzony przez NextGIS i międzynarodową grupę pasjonatów. W Polsce projekt prowadzony jest z pomocą wolontariuszy ze społeczności Koduj Dla Polski przy wsparciu Fundacji ePaństwo. Wszystkie dane oraz kod aplikacji udostępniany jest na otwartej licencji.