Koniec sporów o hybrydy Solbusa. Częstochowa nie musi zwracać środków

Ugodę zawarto przez Sądem Okręgowym w Warszawie 31 lipca br. między Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie oraz Miejskim Przedsiębiorstwem Komunikacyjnym w Częstochowie. Została ona wypracowana w wyniku mediacji prowadzonej przed Sądem Polubownym przy Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej.

Efekt ekologiczny

Czołowy spór dotyczył niezrealizowania przez MPK Częstochowa przedsięwzięcia opisanego w umowie podpisanej przy podejmowaniu grantu z konkursu programowego GAZELA. Projekt opracowany przez MPK nosił nazwę „Zakup i dostawa niskoemisyjnych autobusów na potrzeby komunikacji miejskiej świadczonej przez MPK w Częstochowie” i polegał na zakupie oraz eksploatacji czterdziestu autobusów hybrydowych gazowo-elektrycznych (trakcja narzucona przez regulamin funduszu) w calu osiągnięcia efektu ekologicznego, czyli znaczącej redukcji emisji dwutlenku węgla w ramach świadczenia przez MPK usług transportu publicznego. Środki na realizację pochodziły z konkursu programowego Gazela rozpisanego przez NFOŚiGW.

Ugoda zabezpiecza kluczowe interesy stron. Zgodnie z jej postanowieniami MPK Częstochowa zostało zobowiązane do uzyskania pierwotnie zakładanego efektu ekologicznego, a ma on zostać osiągnięty w terminie możliwym do realizacji przy uwzględnieniu możliwości rozwoju transportu publicznego w Częstochowie.

Co najważniejsze, zapisy ugody ostatecznie chronią MPK w Częstochowie przez koniecznością obowiązku zwrotu całości lub części środków finansowych przyznanych w ramach konkursowej dotacji.

MPK też ma odpuścić

Zawarta przed sądem ugoda zabezpiecza nie tylko interesy MPK w Częstochowie, bowiem jej zapisy zobowiązują operatora komunikacji miejskiej do szerokiego zrzeczenie się roszczeń wobec Skarbu Państwa oraz dwóch państwowych osób prawnych – nie wyszczególniono tu ich imiennie.

Sąd umorzył też postępowanie prowadzone z powództwa MPK w Częstochowie przeciwko NFOŚiGW w związku z wypowiedzeniem pierwotnej umowy przez NFOŚiGW z uwagi na jej niewykonanie.

Urząd Miasta Częstochowy w komunikacie przesłanym do mediów zaznacza, że zawarta przed sądem ugoda ma być korzystniejsza niż przeciągłe prowadzenie sporu prawnego między stronami. Eliminuje ryzyka procesowe i koszty związane z toczeniem sporu sądowego.

Hybrydowa pożywka dla polityków

Jako, że MPK jest spółką należącą do miasta, to jej działania są też przedmiotem dyskusji politycznych. Co nie zaskakuje, sprawa hybryd stanowiła dla sytą pożywkę. Przeciwnicy zarzucali miastu marnotrawienie środków publicznych poprzez zakup i eksploatację niesprawdzonej technologii, pojawiały się też wątpliwe oskarżenia o narażanie pasażerów na śmierć w płomieniach.

Jeszcze w 2012 r. MPK borykając się z tragicznym stanem technicznym posiadanego naówczas taboru opartego głównie na przeżywających trzecią młodość Ikarusach 260, 280 i Jelczach M11 chwytało się wszelkich okazji do pozyskiwania środków na zakup nowych pojazdów. Jedną z nich był udział w konkursie Gazela, którego regulamin umożliwiał zakup autobusów, ale tylko hybrydowych gazowo-elektrycznych zasilanych gazem CNG. W konkursie MPK zadeklarowało wymianę 48 gratów na 40 hybryd i uzyskanie ogromnego efektu ekologicznego poprzez radykalną redukcję emisji dwutlenku węgla, co skutkowało pozyskaniem 66 mln zł grantu.

Jedynym sposobem zakupu był przetarg. Na udział zdecydował się tylko Lider Trading, właściciel marki Solbus, który podjął się karkołomnego wyzwania skonstruowania nietypowych autobusów. Nie bez znaczenia był tu krótki czas na rozliczenie środków, więc wozy konstruowano w pośpiechu. Jak później stwierdził prezes Autosan, zadanie podjęte przez Lider Trading prawie się udało, szczególnie że ówczesny świat nie znał w pełni wdrażanej wtedy technologii. Finalny produkt generalnie spełniał swoje zadanie, ale cały efekt został zepsuty przez mnogość usterek „wieku dziecięcego”.

Po nagłośnionym przez media i polityków pożarze jednego autobusu MPK unieruchomiło prewencyjnie 39 pozostałych. Kwestię zakontraktowanych 10-letnich dostaw gazu rozwiązało poprzez zakup zdemobilizowanych na zachodzie autobusów spalinowych napędzanych CNG. Z kolei w 2020 r. zaprezentowano pierwszą hybrydę po konfiguracji dokończonej przez wyłonionego w przetargu Autosana, który dopracował wóz do perfekcji.

Autosan został również dostawcą usługi wypożyczenia 15 autobusów elektrycznych wraz z osprzętem, których 7-letnia eksploatacja ma podbić oczekiwany przez rząd Hiszpanii (było – nie było sponsora całej Gazeli) efekt ekologiczny w realizacji transportu publicznego w Częstochowie.