Kraków podsumowuje konsultacje Strefy Czystego Transportu

Od 29 listopada ubiegłego roku do 17 stycznia odbywały się konsultacje społecznych dotyczące wprowadzenia w Krakowie Strefy Czystego Transportu. Podczas spotkań bezpośrednich, sesji online, oraz trzech odrębnych ankiet (w tym prekonsultacyjnej), zebrano łącznie około 20 tysięcy głosów, przekazywanych drogą elektroniczną, mailową oraz na papierowych formularzach. Zgromadzone informacje zostały dokładnie przeanalizowane, co pozwoliło na wyodrębnienie kluczowych tematów:

Obszar SCT

Część uczestników postulowała o ograniczenie strefy do obszaru ścisłego centrum, obejmującego m.in. Stare Miasto, Kazimierz i Planty lub do wnętrza II obwodnicy. Głosy oddawane w ankietach oraz podczas spotkań wskazywały z kolei, że pilotażowe wdrożenie na ograniczonym obszarze pozwoliłoby na stopniowe oswojenie mieszkańców z nowymi regulacjami. Były też głosy z apelem o wprowadzenie SCT na obszarze całego miasta, a nawet sąsiednich gmin.

Wymagania dotyczące wieku pojazdu i norm emisji

Z dyskusji i ankiet wynika, że uczestnicy mają bardzo zróżnicowane poglądy w kwestii minimalnego wieku pojazdu oraz spełnianej normy Euro:

• rok produkcji – Pojawiały się propozycje ustalenia granicy na 2000 lub 2005 rok, ale również postulaty, by rok produkcji nie miał znaczenia, o ile auto posiada ważny przegląd i odpowiednie filtry
• normy Euro – Najczęściej wskazywano normy od Euro 1/Euro 2 dla silników benzynowych i od Euro 2/Euro 3/Eur o4 dla Diesli
• LPG i filtry DPF – Wiele głosów postulowało brak ograniczeń dla pojazdów z instalacją LPG, a także uwzględnienie modernizacji silników (np. domontowanych filtrów DPF)
• data zakupu/rejestracji – Pojawił się pomysł zwolnienia z ograniczeń aut zarejestrowanych przed 1 lipca 2025 roku
• wiek lub przebieg auta – Część osób wskazywała, że faktyczny stan techniczny i emisja spalin są ważniejsze niż wiek pojazdu, proponując kryteria związane z przebiegiem lub indywidualną oceną emisji.

Wyłączenia, ulgi i okres przejściowy

Mieszkańcy w czasie konsultacji podkreślali konieczność wprowadzenia dłuższego okresu adaptacyjnego dla właścicieli starszych pojazdów. Uczestnicy sugerowali również system ulg skierowany do seniorów, osób o niższych dochodach oraz przedsiębiorców działających na obszarach objętych SCT. Szczególne stanowisko zajmowano w kwestii pojazdów historycznych, dla których proponowano całkowite lub częściowe zwolnienie z nowych regulacji.

Mechanizmy kontrolne

Debata dotyczyła również sposobów skutecznego monitorowania przestrzegania przepisów. Uczestnicy wskazywali na potrzebę transparentnych procedur kontroli, w tym regularnych inspekcji oraz jasnych zasad dotyczących oceny emisji spalin, aby nie doszło do nadmiernego obciążenia administracyjnego ani nieprzewidzianych kosztów dla mieszkańców.

Alternatywa dla mieszkańców

Konsultacje uwypukliły, że wdrożenie SCT musi być równoważone dodatkowymi działaniami rekompensującymi, np. rozumianymi jako poprawa infrastruktury transportu publicznego (rozwój parkingów P&R i rozszerzanie linii tramwajowych).

W odpowiedzi na zgłoszone w konsultacjach uwagi, zgodnie z zapowiedzią Prezydenta Miasta Krakowa, nowe zasady dotyczące SCT powinny wyglądać następująco:

• Zasady dla mieszkańców: SCT nie będzie obowiązywać pojazdów, którymi obecnie poruszają się mieszkańcy Krakowa. Mają obowiązywać analogiczne rozwiązania jak w Strefie Płatnego Parkowania z Kartą Krakowską
• Granice SCT: Wyznaczone zostaną maksymalnie do IV obwodnicy autostradowej
• Termin wejścia w życie: Nowe regulacje wejdą w życie nie wcześniej niż 1 grudnia
• Opłaty dla pojazdów spoza Krakowa: Przez okres trzech lat będą obowiązywać opłaty dla samochodów niespełniających norm emisyjnych, zarejestrowanych poza Krakowem.

Zorganizowane w ramach konsultacji społecznych o SCT spotkania otwarte, organizowane w różnych punktach Krakowa, umożliwiły mieszkańcom bezpośredni kontakt z przedstawicielami urzędu oraz ekspertami. Najliczniejsze z nich, które odbyło się 9 stycznia w UMK na placu Wszystkich Świętych, przyciągnęło nawet kilkuset uczestników – radnych, mieszkańców (głównie przeciwników SCT) oraz przedstawicieli instytucji z regionu. Te bezpośrednie debaty charakteryzowały się intensywną wymianą poglądów, często o silnym zabarwieniu emocjonalnym, ale pozwoliły na zarejestrowanie licznych uwag dotyczących m.in. obszaru oddziaływania SCT oraz kwestii ekonomicznych.

Równolegle ze spotkaniami stacjonarnymi odbyły się trzy sesje online na platformie MS Teams (6, 11 i 18 grudnia 2024 r.). Spotkania te mimo nieco mniejszej frekwencji (od około 20 do 40 uczestników) cechowały się spokojniejszą atmosferą i umożliwiły szczegółową prezentację założeń projektu uchwały oraz otwartą dyskusję z ekspertami. Dzięki różnorodnym kanałom komunikacji – od transmisji na żywo po dedykowane formularze online – mieszkańcy mogli aktywnie wyrażać swoje opinie, co zaowocowało bogatym materiałem merytorycznym do dalszych analiz.

Dzięki kompleksowej analizie blisko 20 tysięcy zgłoszonych opinii oraz bezpośrednich dyskusji podczas spotkań, wyniki konsultacji stanowią solidną podstawę do modyfikacji projektu uchwały. Priorytetem wciąż jednak pozostaje stworzenie regulacji, które będą chronić środowisko, poprawiać jakość życia mieszkańców, a jednocześnie uwzględniać realne potrzeby społeczno-ekonomiczne przede wszystkim osób z Krakowa i okolic.