Łódź: Jakie zmiany na liniach tramwajowych?

Kryzys łódzkiej sieci tramwajowej, przejawiający się w zawieszaniu kolejnych połączeń (często z powodu krytycznego zużycia infrastruktury), trwa od kilku lat. Wielu łodzian powątpiewa, czy wszystkie odcinki, na których wstrzymano w ostatnim czasie ruch, powrócą na komunikacyjną mapę. Władze miasta przez cały czas zapewniają jednak, że nie mają intencji trwałej likwidacji któregokolwiek z odcinków torów. W ubiegłym roku zorganizowano tzw. Wielkie Konsultacje Tramwajowe – otwarte spotkania, podczas których mieszkańcy mogli wnosić sugestie i uwagi co do kształtu poszczególnych linii po docelowej przebudowie. Opisywane koncepcje są właśnie ich wynikiem.

Aleksandrowska: W końcu prawdziwy węzeł na Żabieńcu

Linia tramwajowa na Teofilów to dziś jedna z dwóch (obok Rzgowskiej) czynnych łódzkich tras o najgorszym stanie technicznym. Przeprowadzony w 2022 r. remont był tylko rozwiązaniem doraźnym. Planowana na kolejne lata modernizacja ma przynieść znacznie poważniejsze zmiany, obejmujące także pętle: Teofilów Szczecińska i Dworzec Łódź Żabieniec. Pierwsza z nich zostanie przebudowana na prawoskrętną i powiększona o trzeci tor. Druga, mimo młodego wieku (ostatnią przebudowę przeszła w 2005 r.), otrzyma nową geometrię – chodzi o upłynnienie ruchu: w nowym układzie wagony wjeżdżające na pętlę nie będą już blokowały tramwajów jadących na wschód.

Ważne będą też modyfikacje układu przystanków. Ich lokalizacje zmieniono tak, by mimo braku pasa autobusowo-tramwajowego (po analizie ruchowej odrzucono takie rozwiązanie jako spowalniające cykle zmiany świateł na skrzyżowaniach) maksymalnie ułatwić przesiadki. Przy Szczecińskiej perony zostaną przeniesione na stronę wschodnią, co umożliwi wsiadanie do wszystkich tramwajów w kierunku centrum z jednego miejsca. Na Żabieńcu powstaną – postulowane od dawna – nowe przystanki tramwajowe na wiadukcie, skracające drogę (poprzez nowe chodniki i przejścia) na dworzec kolejowy i przystanki autobusowe. W tym samym celu na pętli tramwajowej zaplanowano budowę peronów dla wysiadających. Całości dopełni nowa pieszo-rowerowa kładka nad torami, parking dla rowerów i samochodów oraz węzeł autobusowy po zachodniej stronie stacji.

Nowe torowisko ma być urządzone w technologii zielonej. Modernizacji doczeka się też system zasilania włącznie z dwiema podstacjami. Po obu stronach ulicy Aleksandrowskiej na całym trzykilometrowym odcinku pojawi się ponadto infrastruktura rowerowa.

Rzgowska: Wspólny przystanek – i wydłużenie do szpitala

Linia tramwajowa w ciągu głównej arterii łódzkich Chojen zostanie nie tylko zmodernizowana, lecz także wydłużona. Również tu torowisko będzie przeważnie zielone, ale z przerwą na zintegrowany przystanek tramwajowo-autobusowy przy Chóralnej. Szczególny nacisk ma zostać położony na poprawę odwodnienia – to właśnie m. in. częste zalewanie torowiska pod wiaduktem kolejowym pogorszyło jego stan, wymuszając na przełomie listopada i grudnia ubiegłego roku wstrzymanie ruchu na przeszło tydzień. Na pętli Kurczaki przybędzie trzeci tor przelotowy (obecnie jest to tylko ślepe żeberko). Na skrzyżowaniu z Mazurska niebezpieczny przejazd przez tory tramwajowe zostanie zlikwidowany. Zaplanowano przeniesienie jednego z przystanków autobusowych i uzupełnienie infrastruktury rowerowej.

Koncepcja przedłużenia linii do Szpitala Centrum Zdrowia Matki Polki była już przez nas szczegółowo opisywana. Zakłada ona budowę ok. 2,4 km torowiska zielonego z dodatkową podstacją trakcyjną, a także przebudowę zachodniej jezdni, układu chodników i dróg rowerowych. Tory będą poprowadzone na zachód od jezdni – argument za taką decyzją to ograniczenie wycinki drzew. Dalej trasa pobiegnie aleją Matek Polskich w pobliżu wejścia do szpitala. Estakady przy budynku szpitala ginekologicznego zostaną wyburzone, a przystanki i przejazdy dla aut będą zaaranżowane w poziomie zero.

Konstantynowska i Legionów: Kolejny łódzki splot

Koncepcja przebudowy ul. Legionów obejmuje odcinek między Żeligowskiego (granica obecnie prowadzonej, opóźnionej inwestycji) do alei Unii Lubelskiej za wiaduktem kolejowym. Właśnie na odcinku pod wiaduktem, gdzie dziś autobusy utykają w samochodowych zatorach, ma powstać pas autobusowo-tramwajowy. Postać PAT mają też mieć niemal wszystkie odcinki torów na węźle przesiadkowym Włókniarzy – Legionów, połączonym z pętlą zapewniającą (w odróżnieniu od obecnej) możliwość zawracania pojazdów szynowych we wszystkich kierunkach. Na skrzyżowaniu al. Włókniarzy – Zielona Legionów przewidziano łuki w relacji północ – wschód (wcześniej już istniejące) oraz południe – wschód (nowe). Skręcanie w pozostałych relacjach będzie możliwe tylko z wykorzystaniem pętli.

We wschodniej części ulicy torowisko ma być zielone. Jedna z par przystanków zostanie przysunięta do ulicy Artyleryjskiej, która ma być przebita dalej do Srebrzyńskiej. Projektanci pozostawili rezerwę pod budowę przyszłej obwodnicy śródmiejskiej – Trasy Karskiego. Do tego wzdłuż Legionów powstaną nowe chodniki oraz droga rowerowa.

Pod wiaduktem zostanie wybudowane nowe odwodnienie, które ma zlikwidować problem zalewania torów i jezdni. Dalej, na Konstantynowskiej, zaplanowano torowisko zielone. Na przystanku przy ZOO powstanie splot torowy – takie rozwiązanie ma zapewnić odpowiednią szerokość peronów przystankowych, oszczędzając jednocześnie okoliczne drzewa. Przy wjeździe na pętlę Zdrowie przystanki zostaną przeniesione tak, by do śródmieścia tramwaje podmiejskie i miejskie odjeżdżały z jednego peronu. Warto przypomnieć, że cała linia podmiejska do Konstantynowa ma być gotowa w połowie 2024 r. – tymczasem przebudowa Konstantynowskiej, Legionów i węzła przy al. Włókniarzy w kolejnych latach potrwa co najmniej dwa sezony budowlane.

Srebrzyńska i węzeł Koziny: Zupełnie nowe możliwości

Drugim punktem styku obecnej przebudowy ul. Legionów i planowanych dopiero inwestycji będzie skrzyżowanie Cmentarna – Ogrodowa. Koncepcja przebudowy sąsiedniego fragmentu ulic Srebrzyńskiej i Ogrodowej zakłada fundamentalną zmianę w stosunku do stanu sprzed zawieszenia ruchu (jesień 2019 r.). Tramwaje nie będą już zawracały na dawnej pętli Koziny, która nie zostanie odbudowana. Zamiast tego będą skręcać po nowym łuku na północ w al. Włókniarzy. Otworzy to nowe możliwości obsługi połączeń w kierunku Żubardzia, Żabieńca i Teofilowa.

Po skręceniu w prawo w aleję tramwaje dojadą do Drewnowskiej, gdzie powstanie zjazd na zupełnie nową, dwutorową pętlę tramwajowo-autobusową przy budowanym podziemnym przystanku kolejowym Łódź Koziny. Tramwaje będą mogły wjeżdżać na nią zarówno od północy, jak i (z preselekcją wjazdu) od południa. Na części terenu powstanie parking, a także układ dróg rowerowych.

Na samej Srebrzyńskiej pojawi się jeszcze nowy przystanek przy wspomnianym, planowanym przebiciu ul. Artyleryjskiej. Torowisko zostanie urządzone jako zielone. Możliwe jest wybudowanie dwutorowego weksla w miejscu po pętli Koziny dla tramwajów dwukierunkowych, obsługujących wahadłowe linie specjalne (np. na 1 listopada do pobliskiego Starego Cmentarza). Wzdłuż Srebrzyńskiej powstanie też droga rowerowa.

Al. Politechniki: Czy powstanie łącznik?

Pasażerowie tramwajów jadących po al. Politechniki mają otrzymać wspólny przystanek tramwajowo-autobusowy przy ul. Felsztyńskiego. Inne projektowane zmiany to zwiększenie liczby przejść dla pieszych na terenie kampusu Politechniki Łódzkiej oraz obsadzenie wymienionego torowiska trawą.

Największą zmianą mógłby jednak okazać się węzeł integracyjny na północ od Ronda Lotników Lwowskich. Przystanki tramwajowe i autobusowe przy wlotach bardzo rozległego skrzyżowania – przy al. Politechniki, Pabianickiej oraz Paderewskiego – są dziś mocno oddalone od siebie. Problem ten miałaby rozwiązać budowa łącznika torowego w ciągu ul. Cieszyńskiej, poprzez który tramwaje z al. Politechniki mogłyby przejeżdżać obok Parku Słowackiego na Pabianicką. Tam, pod szpitalem im. Kopernika, powstałby wspólny przystanek. Układ torów na samym rondzie pozostałby wówczas bez zmian, a przylegający doń odcinek torów w al. Politechniki służyłby jako rezerwowy. Kontrowersje budzi jednak nachylenie ul. Cieszyńskiej: część komentujących uważa, że jest ona zbyt stroma, by mogła służyć sprawnemu ruchowi tramwajów.

Warszawska: Pod wiaduktem po dwóch torach

Linia w ul. Warszawskiej, obsługująca osiedle domków jednorodzinnych i docierająca na skraj Lasu Łagiewnickiego, była przez lata zaniedbywanym odcinkiem łódzkiej sieci. Teraz jednak władze Łodzi deklarują chęć jaj kompleksowej modernizacji. Ma tu powstać ponad 3 km nowego, zielonego torowiska (przesuniętego w niektórych miejscach na północ w stosunku do obecnego śladu) wraz z siecią trakcyjną. Przystanki, pozostawione w obecnych miejscach, otrzymają podwyższone i poszerzone perony. Spod wąskiego wiaduktu kolejowego zniknie splot: postanowiono wykorzystać cały dostępny prześwit na zmieszczenie tu linii dwutorowej. Po południowej stronie ulicy ma powstać drugi tunel. Wbrew postulatom części mieszkańców nie zdecydowano się za to na budowę ronda przy pobliskich ul. Wałbrzyskiej i Stalowej.

W trosce o płynność ruchu tramwajowego przewidziano zmniejszenie liczby przejazdów przez torowisko – do pozostawionych wlotów ma doprowadzać ruch droga serwisowa. Na pętli przy Wycieczkowej powstanie punkt socjalny dla motorniczych. Nowy fragment jezdni ułatwi zawracanie autobusom zastępczym. Zwraca jednak uwagę większe, niż przed zawieszeniem ruchu, oddalenie przystanków autobusowych na Wycieczkowej od tramwajowych przy Warszawskiej. Na pasie między torowiskiem a drogą serwisową na zachód od wiaduktu zwiększy się ilość zieleni. Sposoby retencji i odprowadzania wody z okolicy będą jeszcze rozważane.

Zielona i Franciszkańska: Bezpieczniej i wygodniej z nowych peronów

Koncepcja przebudowy ul. Zielonej obejmuje odcinek od Wólczańskiej (za którą znajdą się przystanki wchodzące w skład węzła przy budowanym przystanku kolejowym Łódź Śródmieście) do opisanego wyżej węzła przy Legionów i al. Włókniarzy. Również tu, wraz z torowiskiem, zostanie wymieniona sieć trakcyjna z całym układem zasilania. Jako ulica położona w ścisłej strefie wielkomiejskiej Zielona między Wólczańską a Żeligowskiego ma otrzymać „podwyższony standard” wykończenia. Przy Gdańskiej przystanki tramwajowe i autobusowe mają zostać połączone w pary na południe i zachód od skrzyżowania, tworząc wygodny węzeł przesiadkowy. Na dalszym odcinku, za ul. Żeligowskiego, wydzielone torowisko ma stać się pasem autobusowo-tramwajowym ze wspólnymi przystankami. Fragment między ul. Żeromskiego a Żeligowskiego zostanie przeznaczony tylko do ruchu pojazdów komunikacji miejskiej oraz wjazdów docelowych. Powstanie też dodatkowa droga rowerowa.

Nieco mniejsze zmiany mają nastąpić na bałuckiej ul. Franciszkańskiej. Odcinek między Północną a skrzyżowaniem z modernizowaną Wojska Polskiego został niedawno udrożniony (przez półtora roku pełnił tylko rolę tymczasowego krańca dla wagonów dwukierunkowych) i reaktywowany. Wkrótce ma jednak rozpocząć się jego docelowa przebudowa. Przy Północnej, dla odjazdów w kierunku centrum, powstanie podwyższony wyspowy peron przystankowy. Wyburzenie jednej z kamienic ma umożliwić poszerzenie ulicy i częściową separację ruchu samochodowego od tramwajowego. Wyprostowanie przebiegu ul. Wolborskiej uprości natomiast ruch na skrzyżowaniu – na jego upłynnieniu mają skorzystać także pasażerowie tramwajów. Przy Centrum Krwiodawstwa zmiany obejmą uporządkowanie miejsc parkingowych. Znajdzie się też miejsce dla osób niepełnosprawnych i pojazdów specjalnych krwiodawstwa, urządzenie nowego zieleńca i posadzenie dodatkowych drzew.

Stosunkowo najmniejsze zmiany ma przynieść modernizacja torowiska wzdłuż ul. Telefonicznej między ulicą Czorsztyńska a Weselną (linia na Stoki). Obejmą one budowę torowiska zielonego, modernizację przystanków i przebudowę chodników.

* * *

UMŁ udostępnia w swoim serwisie także koncepcje odcinków linii, które mają zostać zmodernizowane bądź wybudowane w ramach opóźnionego programu „Tramwaj dla Łodzi”. Znajdziemy wśród nich odcinek ul. Rzgowskiej między Dąbrowskiego a Paderewskiego, końcówkę trasy w al. Śmigłego-Rydza i Niższej, budowę nowych linii w al. Grohmanów (z przebudową wiaduktu Kopcińskiego) i w ul. Broniewskiego (dokumentacja obejmuje też końcowy odcinek Kilińskiego do pętli Dworzec Łódź Chojny).