Łódź: Zbiórka na remont wagonu 5N

Wagon 5N o numerze taborowym 4092 z 1961 r. służył mieszkańcom Łodzi i okolic przez 20 lat. Nie trafił tu jednak prosto z fabryki. Przez pierwszych 9 lat kursował na sieci w Bielsku-Białej. – Jest jedną z ostatnich pamiątek po bielskich tramwajach – podkreśla wiceprezes KMST Jakub Tarka. Dopiero podczas jej likwidacji w 1970 r. został przejęty – wraz z ośmioma innymi egzemplarzami 5N – przez łódzkie MPK.

Przed wprowadzeniem do ruchu w Łodzi w roku następnym został zmodernizowany w typowy wówczas sposób: zlikwidowano jedną z kabin motorniczego, przebudowując wagon na jednokierunkowy. Drzwi na lewej burcie zlikwidowano, a na prawej ręcznie przesuwane podwójne skrzydła zastąpiono elektrycznie otwieranymi drzwiami harmonijkowymi, znanymi z wagonów 13N i pochodnych. Zamontowano też hamulce szynowe.

Ostatnim liniowym przydziałem wagonu była zajezdnia Brus, w której otrzymał swój obecny numer. Eksploatowano go, między innymi, na liniach podmiejskich do Konstantynowa Łódzkiego i Lutomierska. Wycofanie wagonu ze służby, wraz ze wszystkimi 19 pozostałymi jeszcze pojazdami generacji N, nastąpiło w październiku 1991 r. Przeniesiono go wówczas do zajezdni Telefoniczna, gdzie pełnił rolę holownika.

Stosunkowo dobry stan zachowania sprawił, że wagonem zainteresowało się łódzkie środowisko miłośników komunikacji. – Mimo bogatej historii, w pojeździe zachowało się wiele oryginalnych elementów i było oczywistym, że tramwaj należy przeznaczyć na cele muzealne – tłumaczy Tarka. W Łodzi były już wprawdzie dwa historyczne wagony 5N (w tym jeden będący własnością prywatną) i jeden 5ND, jednak wszystkie reprezentowały wersję niezmodernizowaną (stan taki utrzymał się do dziś). W roku 2006, z okazji parady tramwajów na 25-lecie KMST, wagonowi 4092 przywrócono kremowo-czerwone malowanie. Od tego czasu trwa remont kapitalny zabytku. Po drodze, w 2017 r., przekazano go Klubowi na własność.

Zakres wykonanych dotychczas prac jest bardzo szeroki. – Odnowiliśmy stolarkę, wymieniliśmy część elementów konstrukcyjnych i skompletowaliśmy praktycznie niedostępne detale. Efekty renowacji szybko zaczęły być widoczne – podkreśla wiceprezes KMST. Jak dodaje, mimo dużego zaangażowania członków klubu prace często musiały być przerywane, między innymi z powodu braku pieniędzy. Obecnie remont ponownie nabrał tempa: KMST liczy na ukończenie go przed planowanymi na grudzień bieżącego roku obchodami 110-lecia zajezdni Brus.

– Niestety, wciąż czekają nas wysoko specjalistyczne prace, które częściowo musimy zlecić na zewnątrz. Koszt dokończenia remontu znacznie przekracza możliwości finansowe Klubu – przyznaje Tarka. Stąd pomysł na zorganizowanie zbiórki wśród miłośników komunikacji z całej Polski. Pozyskane w ten sposób fundusze mają zostać przeznaczone – między innymi – na naprawę instalacji elektrycznej, prace spawalnicze, natryskowe lakierowanie nadwozia oraz roboty stolarskie. Konieczne jest też uzupełnienie brakujących elementów nastawnika. Wszystkie wymienione prace mają kosztować łącznie około 50 tysięcy złotych, z czego blisko połowę pochłonie dokończenie nadwozia.

Klub Miłośników Starych Tramwajów w Łodzi to organizacja pożytku publicznego, kultywująca historię transportu zbiorowego w Łodzi oraz regionie i ratująca pamiątki jego historii. Od 2013 r. główną częścią jej działalności jest społeczne prowadzenie muzeum komunikacji miejskiej w Zajezdni Muzealnej Brus, w której zgromadzono już ponad 40 historycznych autobusów i tramwajów. Stowarzyszenie założone w 1981 r. (początkowo jako filia warszawskiego KMKM) skupia dziś około stu osób. Inne przejawy jej aktywności to organizowanie popularnych wśród łodzian wycieczek tematycznych, prelekcji oraz innych wydarzeń poświęconych komunikacji miejskiej. Od 2003 r. w wakacyjne niedziele z inicjatywy Klubu kursuje Tramwajowa Linia Turystyczna, obsługiwana zabytkowym składem klasycznych wagonów 5N+5ND.