MAE: Będą nowe narzędzia do walki ze smogiem

MAE wymienia na swojej stronie internetowej 7 priorytetów. Co jest ich wspólnym mianownikiem?

Nasza misja to aktywne wspieranie wdrażania gospodarki niskoemisyjnej w województwie. Zajmujemy się tym na każdym etapie – począwszy od planowania, poprzez wsparcie legislacyjne i aranżację finansową, a kończąc na realizacji przedsięwzięć.

Teren województwa mazowieckiego jest bardzo obszerny i zróżnicowany. Czym różni się walka ze smogiem na obszarach miejskich i niezurbanizowanych?

W miastach, nawet małych i średnich, działa z reguły sieć ciepłownicza. Jest ona znakomitym środkiem do walki z niską emisją. W Warszawie długość owej sieci jest chyba największa w Europie, co stanowi dla nas ogromny atut. W mniejszych ośrodkach potrzeba wsparcia finansowego, by rozwój infrastruktury ciepłowniczej był możliwy. Jeśli chodzi o budynki jednorodzinne, pojawia się kwestia zamożności ich właścicieli. To od niej zależy wybór zakresu projektu: wymiana samego pieca lub kompleksowa termomodernizacja. Część bogatszych samorządów wspiera wymianę pieców z własnych środków. Te mniej zamożne muszą aplikować o środki zewnętrzne na ten cel.

Dużym wyzwaniem jest też ujęcie kwestii efektywności energetycznej w nowym Programie Rozwoju Obszarów Wiejskich. To ogromna pula środków z Unii Europejskiej. Warto byłoby się nad tym zastanowić – rolnicy często są beneficjentami środków przeznaczonych na efektywność energetyczną w ramach innych mechanizmów finansowych.

Co oprócz czynnika ekonomicznego jest dla Agencji największym utrudnieniem?

Problem ze świadomością społeczną ma już na ogół mniejszą skalę, niż dawniej. W wielu przypadkach to lokalni samorządowcy inspirują nas do działania. Czasami jednak mieszkańcy jeszcze nie doceniają smogu i zagrożeń, jakie niesie on dla ich zdrowia. Nie rozumieją też, że to także kwestia żywności – dobrych jakościowo produktów spożywczych nie da się wytwarzać przy zanieczyszczonym powietrzu. Jakość powietrza jest więc kluczem do jakości życia.

Czy czynniki polityczne nie utrudniają współpracy z rządem lub władzami poszczególnych gmin?

Staramy się unikać podtekstów politycznych. Jesteśmy bardziej praktykami, niż politykami. Program „Czyste Powietrze” dopiero się zaczyna, więc trzeba jeszcze poczekać, by zobaczyć, jakie będą rzeczywiste bariery w jego realizacji. Do końca stycznia złożono 29 tysięcy wniosków, natomiast pod koniec lutego w całym kraju podpisano tylko 147 umów. Wydaje się więc, że problemem może być przeformalizowanie programu albo bardzo niskie progi finansowe, które sprawiają, że osoby o stosunkowo niskich dochodach wpadają w najniższy, maksymalnie 30-procentowy poziom dotacji.

Jakie działania MAE planuje podjąć w przyszłości?

Aktywnie pracujemy wraz z samorządem województwa mazowieckiego nad dwoma programami. Pierwszym z nich będzie uruchomienie środków zwrotnych na efektywność energetyczną. Wzorem będzie quasi-instrument JESSICA z poprzedniej unijnej perspektywy budżetowej. Chodzi o bardzo nisko oprocentowane (realnie 0,3-0,5%) pożyczki na poprawę efektywności energetycznej. Pieniądze z budżetu samorządu powinny w ten sposób pracować. Nie jest jednak naszą intencją zarabianie na tych środkach.

Drugie zamierzenie – to wdrożenie systemu monitorowania zużycia energii we wszystkich jednostkach samorządu województwa. Będzie to duże wyzwanie. Projekt ten został już zapisany w Regionalnym Programie Operacyjnym jako projekt własny samorządu, finansowanie jest więc już zapewnione. Przygotowujemy się do realizacji tego przedsięwzięcia.

Nie wszystkie problemy da się jednak rozwiązać na szczeblu samorządu. Jakie kroki powinny podjąć władze centralne?

Trzeba zacząć od legislacji. Samorządy podejmują uchwały antysmogowe, ale trudno je realizować, jeśli dość liberalnie traktuje się normy jakości paliw. Potrzeba bardziej restrykcyjnego podejścia. Konieczna jest też promocja niskoemisyjnych źródeł energii. Wszystkie pozostałe kraje członkowskie Unii Europejskiej będą wspierały OZE. Również my musimy rozwijać tę energetykę, poszerzając jej udział w naszym miksie energetycznym. Kolejna kwestia to ciepłownictwo – powinno się mocniej wspierać samorządy niższego szczebla, bo same sobie z tym nie poradzą. Wreszcie, jeśli chodzi o realizację celów pakietu energetycznego „Europa 2020”, a także wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE z 22 lutego ubiegłego roku – bardzo zła jakość powietrza na terenie Polski została potwierdzona, a a zatem przed rządem stoi zadanie rozwiązania tego problemu.

Czy Polska potrzebuje energetyki jądrowej?

Zarówno obecny obóz rządzący, jak i jego poprzednicy widzą, że jej ujęcie w miksie energetycznym jest nieodzowne. Ze wszystkich badań wynika, że wysokie tempo wzrostu gospodarczego idzie w parze ze zwiększoną konsumpcją energii. Dla zapewnienia stabilności polskiego systemu energetycznego energetyka jądrowa jest konieczna. Trzeba mieć na uwadze także to, że podczas ciągłej pracy elektrownia jądrowa nie zanieczyszcza powietrza. Po jej oddaniu do użytku w Polsce będzie można wygasić kilka najbardziej zużytych elektrowni węglowych.