Mobility as a Service – ewolucja w poruszaniu się po mieście

MaaS jest koncepcją, w której potrzeby pasażerów są zaspokajane za pomocą jednej usługi, która łączy ofertę wielu przewoźników, systemy nawigacji oraz technologie płatności. Z takiej połączonej oferty klient może skorzystać najczęściej za pomocą dedykowanej aplikacji. Rozwój MaaS usprawni zarówno poruszanie się po mieście, jak i przyczyni się do zmniejszenia presji na posiadanie własnych środków transportu.

Obecnie na polskim rynku jest wiele aplikacji, które pozwalają kupić bilety na tramwaj lub autobus. Systemów, które umożliwiają krótkoterminowe wypożyczanie rowerów jest już w Polsce 19, a od niedawna na podobnej zasadzie w Krakowie można wypożyczyć samochód. Aplikacje, które wspierają podróżowanie są pomocne szczególnie podczas pobytu w nieznanym mieście. Nie gwarantują jednak, że za ich pomocą zawsze wybierzemy połączenie, które jest w danej sytuacji dla użytkownika optymalne.

Kiedy byłem pod koniec ubiegłego roku w Warszawie miałem niecałą godzinę na dotarcie z okolic ulicy Taśmowej na Dworzec Centralny. Była godzina 17, okres przedświąteczny, więc miasto było zakorkowane. Według aplikacji Jakdojadę, z mojej lokalizacji dojazd na dworzec był możliwy jedynie autobusami, z których najszybszy (zgodnie z rozkładem jazdy) miał jechać około 45 min. Korki były ogromne, więc uznałem, że mam większe szanse zdążyć na pociąg jadąc Uberem. Po kilku minutach jazdy staliśmy już w korku. Wzdłuż ulicy znajdowały się tory tramwajowe, więc sprawdziłem ponownie trasę na Jakdojadę. Dojazd tramwajem na Dworzec Centralny wynosił 15 minut. Gdyby aplikacja poleciła mi dojazd taksówką do najbliższego przystanku, na Centralnym mógłbym być w niecałe 20 minut.

Jeśli korzystamy z kilku różnych aplikacji transportowych, każda z nich działa niezależnie. Nie możemy więc szybko sprawdzić, jaki środek lokomocji będzie np. najszybszy. Nie możemy również w prosty sposób zaplanować podróży, która uwzględni więcej niż jeden środek transportu. Podróż kombinowana może być krótsza i tańsza niż np. przejazd całej trasy wyłącznie samochodem czy tramwajem. Jednak nawet jeśli połączymy klika różnych środków transportu, każdy z nich musimy opłacić osobno.

Załóżmy, że podczas moich odwiedzin w Warszawie miałem aplikację, która łączy usługi korporacji taksówkowych oraz komunikacji miejskiej. Pokazałaby mi ona kilka wariantów dotarcia na dworzec, z których wybrałbym taki, który najbardziej mi odpowiada. Nie byłaby to może najtańsza opcja, ale zaznaczyłbym w systemie, że najwyższym priorytetem jest dla mnie czas. Taka aplikacja byłaby zwieńczeniem rozwijającej się obecnie idei MaaS.

Według MaaS przemieszczanie jest traktowane jako pojedyncza usługa. Dzięki tej zmianie, nie jesteśmy przywiązani np. do prywatnego samochodu i wybieramy elastycznie sposób komunikacji, który spełnia w danym momencie nasze potrzeby.

Aplikacje, które wpisują się w ten trend, ułatwiają swoim użytkownikom planowanie optymalnej podróży i pozwalają bezgotówkowo za nią zapłacić. „Optymalna” podróż dla każdego oznacza coś innego. Dla części jest to jak najniższy koszt. Dla innych szybkość dotarcia do celu. Dla niektórych priorytetem jest natomiast wpływ wybranego środka transportu na środowisko.

Ogólnomiejskim rezultatem rozpowszechnienia się koncepcji MaaS ma być zmniejszenie liczby posiadanych samochodów oraz wzrost liczby pasażerów komunikacji miejskiej. Założenia te potwierdzają testy wiedeńskiej aplikacji Smile, które odbyły się w 2014 roku. Dzięki aplikacji użytkownicy mogli połączyć w jednej podróży wiele typów transportu, m.in. pociągi, komunikację miejską, krótkoterminowe wypożyczalnie samochodów i rowerów, a nawet prom z Wiednia do Bratysławy. W testach wzięło udział 1000 osób. 26% użytkowników zadeklarowało, że częściej jeździło komunikacją miejską. Wzrost liczby przejazdów pociągami wystąpił według ankiety u 22% testerów. Z kolei 22% użytkowników zadeklarowało, że rzadziej jeździło taksówkami. Podróże własnym samochodem były, zgodnie z wynikami ankiety dla danej grupy, o 21% rzadsze.

Jednym z najszybciej rozwijających się produktów związanych z MaaS jest aplikacja Whim, która działa w Helsinkach (od stycznia 2017 również w West Midlands w Wielkiej Brytanii. Jej twórcom udało się zaprosić do współpracy zarówno partnerów publicznych, jak i prywatnych. Użytkownik Whim może więc korzystać z transportu publicznego (tramwajów, autobusów i metra), taksówek oraz wypożyczalni samochodów. Whim planuje poszerzyć ofertę o krótkoterminowe wypożyczalnie rowerów, pociągi oraz międzymiastowe autobusy. Użytkownik ma do wyboru kilka rodzajów abonamentu (od 89 do 317 euro miesięcznie) lub może opłacać każdorazowy przewóz na zasadzie pay-as-you go.


Rys. 1. Cennik aplikacji Whim

Jak działa Whim? Początek jest bardzo podobny do korzystania z polskiej aplikacji Jakdojadę. Kiedy użytkownik wskaże miejsce początkowe, docelowe oraz termin rozpoczęcia podróży, aplikacja ustala kilka możliwych sposobów dotarcia na miejsce. Obecnie aplikacja pokazuje podróże wykonywane w całości jednym środkiem komunikacji, ale wraz z jej rozwojem twórcy planują dodać trasy w wariancie kombinowanym.


Rys. 2. Wybór trasy 

Po wybraniu autobusu, aplikacja podaje nam czas, w którym musimy wyjść, aby zdążyć na przystanek oraz pokazuje jak do niego dotrzeć.


Rys. 3. Mapa trasy

W przypadku wyboru taxi aplikacja wskazuje miejsce, w którym znajduje się obecnie auto, które ma nas odebrać. Rozwiązanie wygląda podobnie jak w aplikacji Uber.


Rys. 4. Dojazd taxi

Jeśli chcemy wynająć samochód, podajemy okres wynajmu oraz wybieramy odpowiadające nam auto. Ciekawostką jest, że jeśli użytkownik wybierze auto ekologiczne, dostaje dodatkowe punkty do puli wykupionych w abonamencie.


Rys. 5. Wynajem auta

Dużym udogodnieniem aplikacji jest opcja automatycznego opłacania przejazdów. W przypadku kontroli biletów lub przejazdu taksówką, wystarczy wygenerować kod QR.


Rys. 6. Kod QR opłaty za taxi

Aplikacje wpisujące się w koncepcję MaaS mogą być bardzo dużym ułatwieniem dla osób, które są otwarte na korzystanie z różnych form transportu w mieście. Jedna aplikacja zastępuje kilka innych, a dzięki efektowi synergii użytkownik wybiera bardziej optymalne trasy. Również ograniczenie kanałów płatności zwiększa wygodę podróżowania jak i bezpieczeństwo transakcji.

Przed twórcami takich rozwiązań stoją jednak dwa poważne wyzwania. Pierwszym jest zaangażowanie w jednej usłudze wielu graczy, zarówno publicznych jak i prywatnych przewoźników, którzy często ze sobą rywalizują. Drugim - konkurencja z kilkoma obecnymi na rynku aplikacjami jednocześnie.

Aplikacje rozwijane w kierunku MaaS muszą być zarówno konkurencyjne cenowo w porównaniu z innymi rozwiązaniami, jak i oferować swoim użytkownikom pozytywne doświadczenia (ang. User Experience). Konieczność połączenia w jednej usłudze wielu dostawców oraz różnych środków transportu sprawia, że nie jest to łatwe zadanie.

Krzysztof Kozak
Senior UX Specialist, Symetria



Symetria to największa w Polsce agencja User Experience posiadająca ponad 18 lat doświadczeń w projektowaniu złożonych interfejsów i aplikacji oraz przeprowadzaniu badań użyteczności dla czołowych polskich i globalnych marek. Do grona klientów Symetrii należą m.in.: Alior Bank, BZ WBK, Credit Agricole, ING, LIDL, LINK4, PLL LOT, Orange, PKO BP, PZU, NC+, T-Mobile.
Symetria to również członek UXalliance, międzynarodowego stowarzyszenia największych firm z branży User Experience oraz jedyny w Polsce przedstawiciel Certyfikatu UX-PM.