Nagrody zamiast kar. Jak modelować zachowania komunikacyjne

Coraz więcej mówi się obecnie o inteligentnych miastach, co jest bardzo szerokim pojęciem. – Wszyscy o tym mówią, ale nie wszyscy wiedzą, co to jest i jak to działa. Jesteśmy teraz w okresie wielkiej transformacji i to bardziej horyzont czy kierunek, składających się z szeregu zróżnicowanych działań. Na razie to zbiór różnych pomysłów. Wyzwaniem jest sprawienie, by te liczne inicjatywy mogły funkcjonować razem – mówi Krassimira Jordanova z firmy Egis.

– Inteligentność odwołują się do kwestii ekologicznych, środowiskowych, technologicznych i społecznych. Inteligentne miasta wykraczają swoją istotą poza granice miast – dotyczą miejsc, w których pojawia się mobilność (drogi dojazdowe, lotniska). Obejmują zarówno – mówi Krassimira Jordanova.

W kwestii mobilności wyróżnić można np. inteligentne parkowanie, zarządzanie , bike-sharing, pojazdy elektroniczne, produkcja energii z wykorzystaniem śmieci, carsharing. Odpowiadają one problemom okresu transformacji ekologicznej, energetycznej i cyfrowej, w jakiej się teraz znajdujemy.

Nagrody dla tych, co pozostawią samochód

Idea inteligentnych miast odnosi się także do postępowania mieszkańców. – Jednym z rozwiązań w zakresie mobilności jest wpływanie na zachowanie ludzi, np. zachęcanie kierowców, by nie używali swoich samochodów w godzinach szczytu. Przykładem jest tzw. odwrócona opłata – porządkujemy ruch, gdy nagradzamy użytkowników, a nie nakładamy na nich dodatkowe opłaty – mówi Jordanova. W takim programie użytkownicy są nagradzani punktami za przyjęcie alternatywnych rozwiązań – np. elastyczne godziny pracy, car-pooling, korzystanie z transportu publicznego czy roweru. Punkty można wymienić na nagrody, usługi, zniżki, tańsze ubezpieczenie czy pieniądze.

– To działa i ogranicza znacząco ruch w godzinach szczytu, a tym samym zaniczeczyszczenie powietrza. Użytkownicy zyskują natomiast czas. Średnio, jak pokazują doświadczenia z Rotterdamu, czas spędzany w podróży zmniejsza się o 15%. To stale też wpływa na postawy mieszkańców. Połowa zostaje przy nowych zwyczajach po rezygnacji z projektu – mówi Krassimira Jordanova.

Pojawia się też szereg innych pomysłów. – Rozwiązaniem jest nie nagradzanie samochodu, który został w domu, a nagradzanie osoby, która używa roweru lub jeździ. W tym przypadku śledzimy za pomocą aplikacji użytkownika. To przypomina bardziej grę – mówi przedstawicielka Egis. Aplikacja pokazuje chociażby emisję CO2 czy spalone kalorie na użytkownika.

Elektryczny i dzielony samochód

Obecnie dużo mówi się też o samochodach elektrycznych i hybrydowych. – Pojazdy elektryczne muszą mieć wartość dodaną dla użytkowników. To w końcu coś nowego, co nie jest jeszcze rozpowszechnione w dostatecznym stopniu. Musimy więc zachęcić do korzystania. Wyzwaniem dla usługodawców jest więc bycie obecnym wszędzie, gdzie użytkownicy będą chcieli skorzystać z elektrycznych pojazdów. Infrastruktura do ładowania jest bardzo ważna – jednym z pierwszych pytań osób myślących o zakupie takiego pojazdu jest to, gdzie można go naładować – mówi Jordanova. Aby zachęcić użytkowników, możliwe jest wprowadzenie niskich opłat za drogi czy parkowanie.

– Możemy iść dalej i promować samochody ekologiczne w formie dzielonej (carsharing). Wpływa to na zmniejszenie ruchu, zanieczyszczenia hałasem. W teorii jeden samochód dzielony zastępuje dziesięć zakupionych na własność aut – przytacza zalety Krassimira Jordanova. To także alternatywa dla bike-sharingu, który niekoniecznie sprawdzać się będzie na długich trasach z przedmieść.

Dużym wyzwaniem w miastach jest teraz parkowanie i optymalizacja wykorzystywanego miejsca oraz przestrzeni publicznej. – Mówimy o inteligentnym parkowaniu. Infrastruktura jest wyposażona w czujniki, komunikujące się z samochodem. Otrzymujemy informację w czasie rzeczywistym o zajętości miejsc. Możemy wdrożyć taryfy zależną od stopnia zajętości miejsc w danej porze dnia. Korzyści są oczywiste: dla użytkownika to mniej czasu na poszukiwanie miejsc – mówi Jordanova.