Parkowanie na chodnikach. Zdaniem ministerstwa nadal możliwe, ale to nie takie proste

Zmiany wprowadzane nowymi przepisami (odwołania do dokumentów na końcu tekstu) mogłyby uporządkować problem, z jakim mamy obecnie do czynienia w całej Polsce. Możliwość parkowania na chodnikach zgodnie lub, co jeszcze gorsze, niezgodnie z przepisami odbiera bowiem pieszym przestrzeń, która powinna być przeznaczona tylko dla nich. Nowe przepisy to zmieniają, ale w sposób skomplikowany, a do tego dotyczący jedynie nowo powstającej lub przebudowywanej infrastruktury. W efekcie będziemy mieć więc dwa rodzaje chodników, zamieszanie pojęciowe oraz zapewne zdezorientowanych kierowców i pieszych.

Oto droga dla pieszych

Zgodnie z przyjętymi rozwiązaniami wprowadzonymi przepisami ustawy o zmianie ustawy o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg oraz niektórych innych ustaw wdrożone zostaną nowe przepisy techniczno-budowlane, które stosuje się do budowy lub przebudowy dróg publicznych. Wprowadza on podział drogi dla pieszych (dotąd nazywanej chodnikiem) na trzy elementy:

• chodnik – przeznaczony wyłącznie do ruchu pieszych i osób poruszających się przy użyciu urządzenia wspomagającego ruch;
• pas buforowy, który przylega do chodnika od strony jezdni, torowiska tramwajowego lub drogi dla rowerów, może być przeznaczony np. do postoju lub zatrzymania pojazdów;
• pas obsługujący, przylegający do chodnika od strony granicy pasa drogowego (np. przy budynku), przeznaczony do pełnienia innych funkcji niż te dopuszczone na chodniku (np. prowadzenia działalności społeczno-gospodarczej, sytuowania urządzeń drogi lub obiektów małej architektury, np. podjazd dla osób niepełnosprawnych, schody do budynku).

Zgodnie z nowymi przepisami techniczno-budowlanymi minimalna szerokość chodnika powinna wynosić 1,80 m. Dotychczasowe przepisy wymagały, aby szerokość chodnika odsuniętego od jezdni wynosiła jedynie 1,50 m. Zarówno w obecnych, jak i nowych przepisach dopuszczono możliwość odstępstwa od tych szerokości, ale jedynie w nadzwyczajnych okolicznościach. Możliwe będzie zwężenie chodnika do szerokości nie mniejszej niż 1 m, ale pod warunkiem zaprojektowania miejsc do wymijania się osób ze szczególnymi potrzebami. Po raz pierwszy pisaliśmy o tym w materiale pt. Ministerstwo: Dalej będzie można parkować na drodze dla pieszych.

Poniżej nowa droga dla pieszych:


Tutaj zaś chodnik po staremu:


W praktyce oznacza to, że na nowych drogach dla pieszych będzie można parkować tylko wtedy, gdy powstanie pas buforowy i wyznaczone zostaną miejsca postojowe. I to jest dobre rozwiązanie: chodnik jest dla pieszych, wyznaczone miejsce dla samochodów.

Chodnikowy dualizm

Niestety nowa droga dla pieszych wygląda zdecydowanie lepiej w teorii i praktyce. Rząd nie zdecydował się bowiem na objęcie nowymi przepisami już istniejącej infrastruktury, a jedynie tej, która zostanie przebudowana lub powstanie od podstaw.

– Były dyskusje, czy nie zobowiązać zarządców dróg w 3-/5-letnim okresie, by przesądzili jednoznacznie, czy dana infrastruktura jest tylko chodnikiem i nie służy do tego, by tam zostawiać pojazdy, czy jednak odróżnić miejsce do parkowania – mówił podczas spotkania z dziennikarzami wiceminister Rafał Weber. Dodawał przy tym, że główną przyczyną były koszty i niechęć przymuszania samorządów do wyznaczania stref buforowych i miejsc do parkowania, na co rząd nie mógł zapewnić dodatkowych środków.

W praktyce oznacza to, że będziemy mieli dwa rodzaje dróg dla pieszych. Nowe drogi dla pieszych z wyraźnie wyznaczoną częścią chodnikową, na której parkowanie nie będzie dozwolone, oraz stare chodniki, które formalnie staną się drogą dla pieszych, składającą się tylko z chodnika, na których będzie można parkować tak jak dotychczas.
To zaś tworzy bardzo poważne problemy – nie jest bowiem do końca jasne, jak kierowcy i piesi mają odróżnić nową infrastrukturę od starej, zwłaszcza w przypadku gdy nowa i stara droga będą składały się tylko z chodnika.

Ministerstwo uważa, że w takiej sytuacji najlepszym rozwiązaniem byłoby postawienie znaku „zakaz zatrzymywania” albo umieszczenie przeszkód uniemożliwiających parkowanie – słupków, kamiennych donic etc. Jeśli zaś tych nie będzie, to na nowej i starej infrastrukturze parkować będzie można jak dotychczas. Czyli w efekcie wprowadzonych zmian mamy zakaz parkowania na chodnikach, który tak do końca zakazem nie jest…

Tak będzie można parkować - zgodnie ze starymi i nowymi przepisami:



W praktyce będzie gorzej

– Sam proces tworzenia tych przepisów był niezwykle nieczytelny. Interesariusze dowiedzieli się o zmianach dopiero po ich opublikowaniu w dzienniku ustaw i nagłośnieniu przez specjalistyczne media. Nie pamiętam żadnej dyskusji na etapie projektu i procedowania w parlamencie, jakby nikt nie dostrzegł doniosłości zmian. Jeśli natomiast zmiana jest intencjonalna, a nie wynikiem zbiegu przypadków, to tym bardziej należy oceniać ją pozytywnie. Nadmiar samochodów szkodzi miastom. I dostrzegają to wyraźnie eksperci, którzy opracowali przepisy – mówi Tomasz Tosza, dyrektor Miejskiego Zarządu Dróg i Mostów w Jaworznie.

Zaznacza przy tym, że o ile idea zakazu parkowania na chodnikach jest jak najbardziej słuszna, to o wiele lepszym rozwiązaniem byłoby zakazanie parkowania na ich częściach i dopuszczenie ich tylko na oznakowanych miejscach. – Przepisy czyta się zgodnie z logiką prawną, a nie na „zdrowy chłopski rozum”. W tym przypadku przepis jest dramatycznie niejasny dla użytkowników. Niejasne są też intencje ustawodawcy, który najwyraźniej nie wiedział, co przegłosował – zaznacza Tosza.

– Dotychczasowy przepis o parkowaniu na chodnikach nie przyjął się. I bardzo prawdopodobne, że nowy również się nie przyjmie, gdyż nielegalne parkowanie jest ignorowane przez służby porządkowe ze względu na jego masowość i trudność egzekucji. Dopiero umożliwienie prostego usuwania źle zaparkowanych samochodów w każdej sytuacji i urynkowienie możliwości lawetowania pojazdów – koncesjonowany holownik dokumentuje fakt złego zaparkowania i usuwa pojazd, informując o tym służby po fakcie − mogłoby przynieść w tej sferze poprawę – dodaje przedstawiciel Jaworzna.

Mamy więc przepisy, które skonstruowano tak, żeby zakazać parkowania na chodnikach, ale zostawić też furtkę dla lokalnych władz, które prowadzeniem polityki ograniczania ruchu kołowego nie są zainteresowane. – To, czy zmniejszy się liczba miejsc postojowych, czy poprawi infrastruktura piesza i rowerowa zależy od lokalnie prowadzonych polityk miejskich. Nowe przepisy ułatwią prowadzenie polityk niesamochodowych tam, gdzie były one prowadzone dotychczas i nie zaszkodzą politykom prosamochodowym, jeśli takie były realizowane. W polskich realiach miejscem postojowym jest każde miejsce, na które da się fizycznie wjechać i zostawić samochód – konkluduje Tosza.

I to niestety jest bardzo smutna konkluzja.

Nowe przepisy

Ustawa o zmianie ustawy o Rządowym Funduszu Rozwoju Dróg oraz niektórych innych ustaw zmienia i porządkuje przepisy zawarte w kilku ustawach istotnych z punktu widzenia infrastruktury drogowej oraz jej użytkowania. Są to: Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych, Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń, Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane, Ustawa z dnia 27 października 1994 r. o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym, Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym, Ustawa z dnia z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych, Ustawa dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19 lub innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych.

To właśnie zmiany do ustawy Prawo o ruchu drogowym, których część opisywaliśmy powyżej, budzą najwięcej kontrowersji. Szczegółowe rozwiązania w zakresie budowy nowych dróg dla pieszych znajdują się jednak w nowym rozporządzeniu.

Zgodnie z pierwotnym brzmieniem art. 66 Ustawy z dnia 19 lipca 2019 r. o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami obowiązujące przepisy techniczno-budowlane w obszarze drogownictwa miały stracić moc z dniem 20 września 2022 r. Termin ten został jednak zmieniony na 20 września 2024 r. w związku z wejściem w życie Ustawy z dnia 24 marca 2022 r. o zmianie ustawy o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego oraz Ustawy o zapewnianiu dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami. Termin wejścia w życie rozporządzenia Ministra Infrastruktury w sprawie przepisów techniczno-budowlanych dotyczących dróg publicznych nie uległ zmianie i jest to 21 września 2022 r.
Nowe rozporządzenie zastępuje: rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie; rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie oraz rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 16 stycznia 2002 r. w sprawie przepisów techniczno-budowlanych dotyczących autostrad płatnych.

Art. 47 Prawo o ruchu drogowym
1. Dopuszcza się zatrzymanie lub postój na drodze dla pieszych kołami jednego boku lub przedniej osi pojazdu samochodowego o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 2,5 t, pod warunkiem że:
1) na danym odcinku jezdni nie obowiązuje zakaz zatrzymania lub postoju,
2) szerokość chodnika jest nie mniejsza niż 1,5 m i nie utrudni ruchu pieszych,
3) pojazd umieszczony przednią osią na drodze dla pieszych nie tamuje ruchu pojazdów na jezdni.
2. Dopuszcza się, przy zachowaniu warunków określonych w ust. 1 pkt 1 i 2, zatrzymanie lub postój na drodze dla pieszych przy krawędzi jezdni całego samochodu osobowego, motocykla, motoroweru lub wózka rowerowego. Inny pojazd o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 2,5 t może być w całości umieszczony na drodze dla pieszych tylko w miejscu wyznaczonym odpowiednimi znakami drogowymi.
3. Dopuszcza się postój roweru, hulajnogi elektrycznej lub urządzenia transportu osobistego na drodze dla pieszych w miejscu do tego przeznaczonym, a w razie braku takiego miejsca − jak najbliżej zewnętrznej krawędzi drogi dla pieszych najbardziej oddalonej od jezdni oraz równolegle do tej krawędzi, przy zachowaniu warunków określonych w ust. 1 pkt 2.