Pierwsza częstochowska hybryda po rekonfiguracji w Autosanie. Robi wrażenie

Powoli wracamy do tematu częstochowskich autobusów hybrydowych gazowo-elektrycznych dostarczonych dla Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Częstochowie przez nieistniejący już Lider Trading, właściciela marki Solbus. Hybrydy gazowo-elektryczne zasilane gazem CNG wyprodukowane w ogromnym pośpiechu nie odwdzięczały się niezawodną pracą, a przejazd takiego autobusu słyszalny był z dużej odległości w zamkniętych domach. Jeden z egzemplarzy spłonął, a przyczyną najprawdopodobniej była niewłaściwie dobrana instalacja elektryczna. Pojazdy zostały w całości sfinansowane przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W myśl projektu autobusy elektryczne miały pozyskiwać prąd z agregatu zasilanego gazem ziemnym.

Po pożarze pozostałych 39 autobusów przezornie unieruchomiono, zaś ich niekończąca się konfiguracja oraz serwis przerosły producenta, który po epizodzie częstochowskim ogłosił upadłość. MPK zaczęło szukać zewnętrznego usługodawcy, który mógłby przywrócić pojazdy do sprawności. Zgłosił się Autosan, którego skonfigurowali już próbnie jeden autobus.

Cichszy, niż diesle

Autobus o numerze bocznym 030 na pozór niczym nie różni się pod pozostałych hybryd. Jedynie z przedniej ściany zniknął znaczek marki Solbus, a na boczku pojawiła się kalkomania z rysunkiem bociana. Pasażerowie pamiętający głośną pracę hybryd od razu dostrzegają różnicę – obecnie autobusu prawie nie słychać

– Ktoś wymyślił, aby silnik przeznaczony do napędzania agregatu pracował jednocześnie jako agregat i silnik trakcyjny. Tak się nie da – stwierdził stanowczo Eugeniusz Szymonik, prezes Autosana. – W dodatku zastosowano konfigurację stacjonarną, albo kolejową, czyli tak zestrojony silnik zestawiono do współpracy z superkondensatorami, a tak się nie robi – wytłumaczył.

Przed rekonfiguracją silnik zasilany gazem wytwarzał prąd przekazywany przez transformator do superdkondensatorów, a te do silnika elektrycznego wprawiającego autobus w ruch. Jako że superdkondensatory szybko się ładują, to i szybko rozładowują, więc ten cykl trwał ciągle. Co prawda pojazd odzyskuje energię z hamowania, ale efektem było jedynie niewielkie odciążenie agregatu i lekkie spowolnienie obrotów na chwilę. W efekcie pasażerowie hybrydy oraz przechodnie raczeni byli przenikliwym dudnieniem dwunastolitrowej jednostki. Podsumowując: było głośno i nieefektywnie.

Jednocześnie prezes Szymonik wykluczył też niedbałość czy niekompetencję poprzedniego producenta. – Oni przejechali się na braku dostępnej wówczas wiedzy na temat tej technologii – ocenił. Przez minione lata świat techniki zdążył już wypracować niezbędne informacje, które wykorzystano przy rekonfiguracji hybrydy.

Nie naprawa, a rekonfiguracja

– Autobusy są dobre i bezpieczne. Wszystkie teorie o błędnym wykonaniu i grożącym niebezpieczeństwie są błędne – zastrzegł wyraźnie prezes Szymonik. Przede wszystkim baterię superkondensatorów zastąpiono pakietem akumulatorów o pojemności 63 kWh. Silnik przestrojono do pracy zgodnej z przeznaczeniem, czyli jedynie do napędzania agregatu.

– Już nie trzeba wkręcać go na 1700 obrotów, wystarczy 1200, w dodatku tylko przy trybie przyspieszonego ładowania – powiedział Henryk Bociąga, kierownik wydziału eksploatacji. Nominalnie agregat pracuje z prędkością 700 obr/min i nawet wtedy generuje ok. 10 A prądu, zaś autobusu prawie nie słychać. Kiedy poziom naładowania akumulatorów spadnie do 65% załącza się tryb przyspieszonego ładowania. Wtedy agregat wkręca się na 1200 obr/min, co akustycznie odpowiada początkowej fazie ruszania autobusu z silnikiem diesla (bo później diesle są już dużo głośniejsze).

Funkcjonalność układu poszerzono o możliwość ładowania z sieci, więc w przyszłości gdyby w Częstochowie pojawiły się ładowarki na pętlach, to agregat wcale nie musiałby pracować w trybie przyspieszonym. – Chcemy, aby wykorzystać nowe możliwości autobusu, więc w ścisłym centrum autobusy będą jeździć na samych akumulatorach – powiedział prezes MPK Mariusz Sikora.

Jest cichutko

Obecnie w czasie jazdy najgłośniej słychać przekładnie oraz... opony. Wcześniej głośnemu dudnieniu silnika spalinowego towarzyszył dokuczliwy szum wentylatorów chłodnicy silnika. Teraz te nie załączają się wcale, nawet przy obciążeniu. – W drodze z Sanoka nie włączyły się ani razu, a specjalnie jechaliśmy po sporych wzniesieniach i nawet przy pięciokilometrowym podjeździe pod górę silnik nie przegrzał się – powiedział kierowca obsługujący zmodyfikowaną hybrydę w drodze od Autosana do zajezdni oraz w czasie prezentacji dla mediów. To efekt obniżenia prędkości obrotowej silnika spalinowego.

Gdy zagłębić się w niuanse technologiczne, to okazuje się, że w porównaniu z pierwotną konfiguracją parametry autobusu bardzo wywindowano: znacząco zmniejszyło się zużycie paliwa, diametralnie wyciszono pracę agregatu, nieporównywalnie zwiększono zasięg autobusu. – Autobus zatankowaliśmy w Sanoku, przyjechaliśmy do Częstochowy i jeszcze zostało pół zbiornika gazu. Wcześniej autobusy nie były w stanie przepracować dnia na mieście i trzeba było je holować – powiedział wiceprezes MPK Robert Madej.

Zasięg na samym prądzie elektrycznym to obecnie 13 km, ale to dane nominalne, bo autobus będzie teraz przechodził konfigurację oprogramowania, co oznacza, że zarówno wzrośnie zasięg pracy na akumulatorach, jak i dalej spadnie zużycie gazu.

– W porównaniu do konwencjonalnych autobusów zasilanych gazem ten emituje ok. 35% dwutlenku węgla mniej – powiedział prezes Szymonik. – To już naprawdę są nowoczesne autobusy, Takich nie produkuje nikt – pochwalił.

Zmodyfikowany autobus jest również lżejszy o pół tony od wersji oryginalnej. Trwałość akumulatorów wynosi około 12 lat, później ich sprawność będzie spadała. – Koszt akumulatorów przy tych oszczędnościach paliwa zwróci się po dwu latach – ocenił Szymonik.

Wszystko w rękach NFOŚiGW

Zaprezentowana hybryda to egzemplarz próbny. Przeprowadzenie prac na pozostałych autobusach zależne jest od ugody z Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska, o którą wciąż stara się MPK: – Przypomnę, że częścią jej jest pozyskanie autobusów elektrycznych, które przyjadą do nas w tym roku – powiedział prezes MPK Mariusz Sikora.

Przedstawiciele MPK nie chcą więc na razie mówić o kosztach usprawnienia hybryd. Przedsięwzięcie jest jednak warte wysiłku, bo zaprezentowany autobus robi teraz ogromne wrażenie.