Plany transportowe w krajach europejskich

Podstawowym narzędziem stosowanym do planowania i zarządzania komunikacją publiczną w wielu krajach europejskich są plany transportowe. Od wielu lat występują one m.in. w Niemczech, Francji, Wlk. Brytanii, Włoszech, Szwecji, Austrii i Szwajcarii. Wszędzie są skoordynowane z planami zagospodarowania przestrzennego stanowiąc istotne ich uzupełnienie.

Najczęściej są sporządzane cyklicznie i podlegają procedurze konsultacji społecznych. Są szeroko dyskutowane, a często towarzyszą im akcje popularyzatorsko-edukacyjne dotyczące transportu publicznego i jego walorów. Plany tworzone są na różnych szczeblach struktury władzy państwowej występujących w danym kraju i będących odpowiedzialnymi za transport publiczny.

W Niemczech aktualizacja co 5 lat

Podstawą tworzenia planów transportowych są ustawy krajowe, uzupełniane w państwach federacyjnych jak Niemcy czy Szwajcaria, prawodawstwem regionalnym. Ustawy określają ogólne ramy planowania transportu pozostawiając władzom lokalnym swobodę w zakresie szczegółów. W Niemczech plany te najczęściej obejmują średnioterminowe strategie, w tym: analizę lokalnych modeli podróży, prognozy dotyczące podaży i popytu, podstawowy schemat sieci, rozkładu jazdy i finansowania.

W konkretnych dokumentach można znaleźć także koncepcję rozwoju integrowanego systemu oraz różne warianty dla poszczególnych podsystemów. Szacowane są efekty ekonomiczne i ekologiczne realizacji poszczególnych wariantów. Proponowane są rozwiązania sieciowe i organizacyjne w postaci przebiegu linii, rozkładów i taryf. Opisane są też procedury wdrażania planu, kontraktowanie usług i monitorowanie wraz ze sprawozdawczością z wykonania planu. Ustawa wymaga, aby plany transportowe były aktualizowane co 5 lat.

We Francji planowanie rozwoju

Natomiast we Francji wszystkie obszary miejskie powyżej 100 tys. mieszkańców mają obowiązek opracowania planu transportu miejskiego przedstawiającego cele i planowane działania. Przykładem może być Chambéry we francuskich Alpach (departament Savoie), które ma 59 tys. mieszkańców, a obszar miejski obsługiwany przez lokalną sieć autobusową posiada całkowitą populację 126 tys. mieszkańców. Jest to istotne z punktu widzenia terenu obejmowanego planem transportowym.

We Francji oprócz obszarów przypisanych konkretnym jednostkom administracyjnym przy planowaniu transportowym występuje także pojęcie obwodu (perimetre) obejmującego obszar wyznaczony względami funkcjonalnymi uzasadniającymi organizację zintegrowanego publicznego transportu pasażerskiego akurat właśnie na tym terenie.

Ostatnia wersja planu transportowego dla obwodu Chamery dotyczy okresu 2003-2010. Głównym celem w nim zapisanym jest utrzymanie takiego samego natężenia ruchu samochodów w 2010 r. jak w 2003 r. Miało to być możliwe poprzez wchłonięcie rosnącego popytu na przemieszczanie się przez transport publiczny i rowerowy, który miał ulegać systematycznej rozbudowie i miał obsługiwać coraz większe potoki podróżnych.

W tym siedmioletnim okresie zaplanowano podwojenie udziału transportu publicznego w komunikacji, w przypadku autobusów miejskich z 5% do 9%, podróży rowerem z 4% do 7%, utrzymanie komunikacji pieszej na poziomie 22% oraz zmniejszenie udziału samochodów z 65% do 57%. Do rozwoju transportu publicznego miało prowadzić m.in. stworzenie magistrali autobusowych (o wysokiej jakości i częstotliwości kursowania) łączących najważniejsze miejsca generujące i przyciągające ruch, wprowadzenie cyklicznego rozkładu jazdy na głównych liniach autobusowych, polepszenie usług na peryferyjnych liniach między dzielnicami, poprawa jakości i promowanie korzystania z regionalnej sieci kolejowej i jej połączeń z miejskimi autobusami. W okresie 2006-2009 prace skoncentrowały się na stworzeniu 2,2 km dwukierunkowych buspasów, 6 parkingów typu park-and-ride (parkuj i jedź) oraz dwóch punktów przesiadkowych dla transportu publicznego.

Wielka Brytania: Podstawą planowanie dostępności transportu

W Wielkiej Brytanii dodatkowo lokalne władze przeprowadzają planowanie dostępności. Jest to część podstawowej dokumentacji niezbędnej dla uchwalenia miejscowych planów transportowych. Dla każdego miasta, osiedla lub wsi należącego do obszaru objętego przygotowywanym planem transportowym przeprowadza się analizy możliwości dostępu transportem publicznym do centrów przyciągania (sklepy, szpitale etc.). Dzięki tym analizom możliwe jest opracowanie strategii poprawienia dostępności i podjęcie decyzji przez właściwe organy o niezbędnych inwestycjach. A to wszystko razem stanowi część planu transportowego.

Bez narzędzia w postaci planu transportowego, który w każdym z opisanych krajów nieco się różni ze względu na narodową specyfikę, trudno sobie wyobrazić możliwość zespolenia tak wielu elementów w jeden w miarę zwarty organizm. Sukcesy w osiąganiu stosunkowo wysokiej jakości transportu publicznego w tych krajach występują właśnie dzięki umiejętnemu posługiwaniu się planami transportowymi i wykorzystywaniu możliwości jakie one stwarzają.