Polska w awangardzie. Świebodzice zmieniają myślenie o bilecie

Witold Urbanowicz, Transport-publiczny.pl: Niedawno głośno zrobiło się o Świebodzicach, które zaproponowały system opłat z pominięciem tradycyjnych biletów. Skąd pomysł na wykorzystanie płatniczych kart zbliżeniowych jako biletu?

Grzegorz Wojtenko, prezes MCX Systems: W Polsce mieszka prawie 40 mln ludzi. Pomijając dzieci i emerytów, każdy ma średnio dwie karty, a 90 proc. z nich to karty zbliżeniowe. Ludzie są do nich przyzwyczajeni i chcą nimi płacić. Zostały bardzo dobrze przyjęte również przez sprzedawców. Przyspieszają czas transakcji i są wygodne dla każdej ze stron. Pod tym względem Polska – tak jak Wielka Brytania czy Turcja – jest w światowej awangardzie. Nasza firma ma za sobą liczne udane wdrożenia z płatnościami zbliżeniowymi dzięki czemu możemy zaoferować branży płatniczej najnowsze rozwiązania.

Warto pamiętać, że karty płatnicze z mikroprocesorem są dużo bezpieczniejsze niż gotówka czy stare karty z paskiem magnetycznym. Stąd próby ich stosowania do innych zadań niż tylko płatności w sklepie. Tym bardziej, że w transporcie publicznym już wcześniej były w użyciu inne rozwiązania, np. warszawskie karty miejskie typu Mifare. Tylko, że w przypadku takich rozwiązań, zresztą niezbyt bezpiecznych, trzeba stworzyć dedykowaną infrastrukturę i dedykowaną kartę. Po co, skoro w portfelu, obok karty miejskiej, mamy kartę bankową?

Oczywiście od dawna za pomocą karty płatniczej można kupić bilet w autobusie czy automacie stacjonarnym. Jest on w tym przypadku tylko środkiem płatniczym. Świebodzice pokazały, że może stać się biletem. To historyczna zmiana, która była możliwa dzięki udziałowi naszego partnera –R&G. Firma R&G doskonale zdiagnozowała potrzeby gminy Świebodzice, przygotowała kasowniki do nowych autobusów oraz obsłużyła tokeny na komputerze pokładowym autobusu. Zdarzyło się to dla nas w idealnym momencie, sami też od pewnego czasu o tym myśleliśmy i szukaliśmy odpowiedniego partnera.

Czy trudno było taki system wdrożyć?

To tylko pozornie łatwa rzecz. Płatność trzeba zrealizować przez kasownik, który z kolei jest zintegrowany z pojazdem. Aplikacja płatnicza sama w sobie jest skomplikowana. Wymaga specyficznej wiedzy w zakresie bezpieczeństwa, bo przecież dotyczy prywatnych pieniędzy pasażerów. Elektronika w autobusie nie jest środowiskiem przystosowanym do bezpiecznego przechowywania cyfrowych zapisów, jakie powstają w momencie płatności. Autobusu nie projektuje się po to, by był odporny na ataki hakerskie. Stąd konieczność tokenizacji. Między kasownikiem a komputerem pokładowym informacja zapisywana jest w postaci tokenu, czyli bezpiecznego numeru zastępującego numer karty.

Zaprojektowaliśmy i uruchomiliśmy system w Świebodzicach. Zadziałało. Udało się sprawnie połączyć wszystkie elementy. Pasażer może łatwo wybrać bilet i nie musi martwić się o żaden wydruk. Jednocześnie kontroler łatwo, dzięki zmodyfikowanemu terminalowi, odczytuje naszą kartę i może „odpytać” system pokładowy, czy dana transakcja miała rzeczywiście miejsce. Weryfikacja trwa ułamek sekundy.

W praktyce nic się na karcie nie zapisuje. Karta bankowa, jako bezpieczny identyfikator, służy do tego, by bilet elektroniczny pojawił się w postaci zapisu w systemie. To duże ułatwienie. Pasażer nie musi kupować żadnego biletu w namacalnej postaci. Wsiada do autobusu, wybiera na kasowniku uprawnienia, zbliża kartę i to wszystko.

Korzystali Państwo z doświadczeń Londynu?

Londyńskie TfL z sukcesem wprowadziło sposób płatności za podróż z pominięciem tradycyjnego biletu, pokazując w jakim kierunku idą zmiany. Rozwiązanie dla Świebodzic to już jednak nasza żmudna praca. Czasem drobiazgi sprawiały istotny kłopot, np. w przypadku telefonów z możliwością dokonywania płatności zbliżeniowych. W jednym z systemów płatności numer „wirtualnej” karty przechowywanej na telefonie generowany jest losowo i nie można go „związać” na stałe z daną transakcją. Musieliśmy więc zająć się samymi podstawami mechanizmu płatności, np. ustalić czy SIM-y w danych telefonach mają numer losowy czy nie.

Trzeba było też określić co zrobić w przypadku braku zasięgu czy braku pieniędzy na karcie. Elementem systemu jest więc sprawdzenie dostępności środków na kartach, którymi płacimy po raz pierwszy. Stworzyliśmy mechanizm „czarnych list”. System informuje kasownik, że dana karta jest zastrzeżona.

Z jakim zainteresowaniem spotkała się oferta?

Ogromnym, z czego bardzo się cieszymy. Mam wrażenie, że wiele firm czekało, aż ktoś udowodni, że to jest technicznie możliwe i praktyczne. To jeden z pierwszych tego typu projektów w Europie. Dziś przedsiębiorstwa transportu publicznego już nie pytają nas czy to się da zrobić, ale jak przejść z obecnego systemu na bezbiletowy, czy możliwy jest okres przejściowy, itp.