Pomorze Zachodnie: Transport na życzenie – pomoc dla wykluczonych komunikacyjnie

Transport na życzenie, nazywany też „Transportem na żądanie” (ang. DRT – Demand Responsive Transport) to wykonywanie przewozu po zgłoszeniu konieczności przejazdu na danej trasie. Dzięki temu transport może być efektywniejszy kosztowo, optymalnie dostosowany do potrzeb mieszkańców, skierowany na konkretny odcinek, w konkretnym terminie. Transport na życzenie daje również szansę przetestowania potencjalnych stałych połączeń komunikacji publicznej. Jeśli przewozy w danym rejonie cieszą się dużym zainteresowaniem, zlecenia się powtarzają – samorząd może uruchomić tam regularną linię.

Dojazd do lekarza, na dworzec, do urzędu

Usługi DRT szczególnie potrzebne są na obszarach tzw. wykluczenia komunikacyjnego. Tam, gdzie jest słabo rozwinięta infrastruktura i siatka połączeń autobusowych. Opcja „transportu na życzenie” bywa jedynym sposobem dojazdu do lekarza, do szkoły, do urzędu czy na dworzec kolejowy.

Żeby takich „białych plam” na mapie publicznego transportu Pomorza Zachodniego było jak najmniej, województwo zachodniopomorskie w 2018 r. aplikowało do trzeciej edycji programu wspierającego wykluczone regiony – Catching-up Regions Initiative, realizowanego przez Komisję Europejską oraz Bank Światowy.

– Wykluczenie komunikacyjne to poważny problem społeczny, który negatywnie wpływa na gospodarkę, edukację, bezpieczeństwo zdrowotne, dostęp do kultury – wylicza marszałek województwa Olgierd Geblewicz. – Na reaktywowanie zlikwidowanych kilkadziesiąt lat temu połączeń autobusowych i kolejowych nie ma środków. Program rządowych dopłat do wozokilometra, tak zwany fundusz pekaesowy, średnio się sprawdził. Dopłaty są często nieadekwatne do kosztów. Ciężar utrzymania połączeń spoczywa na samorządach. Dlatego, by zwiększyć dostępność do publicznego transportu na obszarach wiejskich, poprawić warunki życia mieszkańców, musimy szukać nowoczesnych, efektywnych rozwiązań logistycznych, takich jak transport na żądanie. I szukać źródeł finansowania – wyjaśnia marszałek Olgierd Geblewicz.

Odblokować potencjał rozwojowy

Takie możliwości stwarza właśnie program Catching-Up Regions, który polega na identyfikowaniu czynników ograniczających wzrost w słabiej rozwiniętych regionach Unii Europejskiej oraz zapewnia wsparcie na rzecz odblokowania ich potencjału rozwojowego. W ramach projektu Bank Światowy prowadził prace analityczne w obrębie dwóch wybranych obszarów województwa zachodniopomorskiego – pierwszym był powiat kamieński, drugim – sąsiadujące ze sobą powiaty: łobeski, świdwiński, drawski. Cel? Usprawnianie polityki transportowej oraz wypracowanie modelu odnowienia transportu publicznego na obszarach wiejskich. Efektem współpracy Komisji Europejskiej, Banku Światowego oraz województwa zachodniopomorskiego był szczegółowy raport, który zawiera analizę dostępności transportowej poszczególnych miejscowości na wskazanych obszarach i propozycje wdrożenia działań pilotażowych w sześciu gminach wiejskich i wiejsko-miejskich.

W październiku 2019 roku zostały podpisane listy intencyjne pomiędzy Samorządem Województwa Zachodniopomorskiego oraz gminami i powiatami wskazanymi w Raporcie potwierdzające dalszą współpracę. Kolejnym etapem było przygotowanie naboru projektów, które otrzymają dofinansowanie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego 2014-2020 (Działanie 7.6 Wsparcie rozwoju usług społecznych świadczonych w interesie ogólnym) i pozwolą przetestować „transport na życzenie” na obszarach wiejskich.

85 procent dofinansowania

Nabór wniosków rozpoczął się 29 grudnia 2020 r. Podmiotami uprawnionymi do składania wniosków są: Gmina Golczewo, Gmina Międzyzdroje, Gmina Sławoborze, Gmina Węgorzyno, Gmina Wierzchowo, Gmina Wolin w partnerstwie z powiatami: kamieńskim, łobeskim, drawskim i świdwińskim.

Kwota środków przeznaczona na dofinansowanie realizacji projektów w niniejszym naborze wynosi: 4 750 000,00 zł, przy maksymalny poziomie dofinansowania z UE wynoszącym 85 % oraz nie więcej niż 10 % z budżetu państwa. Minimalny wkład własny wnioskodawcy na poziomie 5 % wartości projektu oraz rozliczanie na podstawie kwot ryczałtowych ma ułatwić tym samorządom realizacje tak ważnych dla naszego regionu projektów. Maksymalna wartość dofinansowania projektów wyrażona w PLN nie może przekroczyć równowartości 100.000 EUR (do przeliczenia ww. kwoty na PLN stosuje się miesięczny obrachunkowy kurs wymiany stosowany przez KE)

Co ważne – nabór ma charakter otwarty, przyjmowanie wniosków (drogą elektroniczną) oraz ich ocena będzie odbywać się w sposób ciągły do dnia 30 czerwca 2021 r. Wszystkie projekty muszą trwać przez minimum 12 miesięcy oraz zakończyć się nie później niż do dnia 31.12.2022 r. Warunki te sprawiają, że zakończenie naboru planowane jest na II kwartał 2021 r. lub do dnia gdy wszystkie uprawnione podmioty złożą wnioski lub do wyczerpania dostępnej alokacji.

Na dyspozytornię, komputery, gps

Głównymi założeniami dofinansowanych projektów ma być wyłonienie operatora i pokrycie kosztu usługi transportu, a także utworzenie dyspozytorni lub rozszerzenie pracy dyspozytorni, gdy taka została już utworzona w powiecie oraz wyłonienie operatora i pokrycie kosztu usługi transportu. W ramach świadczenia usługi transportu na życzenie finansowane będą koszty przejazdów, koszty związane z postępowaniem przetargowym dotyczące wyłonienia operatora, w tym koszty doradztwa prawnego. W ramach utworzenia dyspozytorni można sfinansować: zakup lub leasing sprzętu komputerowego, oprogramowania, gps, remont czy adaptację pomieszczenia przeznaczonego na dyspozytornię, ale także koszty zatrudnienia dyspozytora oraz wyposażenia jego stanowiska pracy. W ramach świadczenia usługi transportu na życzenie finansowane będą koszty przejazdów, koszty związane z postępowaniem przetargowym dotyczące wyłonienia operatora, w tym koszty doradztwa prawnego.