Rio de Janeiro. Transport publiczny na olimpijski medal?

Rozbudowa infrastruktury transportowej, która nie tylko połączy ze sobą olimpijskie obiekty, ale na stałe wpisze się w zrównoważony system transportu publicznego i przyniesie realne, długofalowe korzyści dla ponad 12 milionów mieszkańców metropolii oraz turystów odwiedzających Rio de Janeiro to jedno z kluczowych wyzwań dla organizatorów.

– Inwestycje prowadzone pod kątem imprezy tej rangi nie są wyłącznie rozwiązaniami na czas sportowych zawodów. To projekty, które powinny być realizowane z uwzględnieniem potrzeb i oczekiwań lokalnej społeczności oraz mieć realny wpływ na poprawę jakości życia, jak również zwiększać turystyczną atrakcyjność regionu. Nowe drogi, linie metra czy połączenia kolejowe, powinny procentować w przyszłości i być katalizatorem do dalszego rozwoju – wskazuje Marcin Iwaszkiewicz Dyrektor Handlowy, Tines Engineering.

Zorganizowanie zrównoważonego i funkcjonalnego transportu publicznego w Rio de Janeiro stanowi zagadnienie wielokrotnie przytaczane w dyskusjach nad pracami przygotowującymi miasto na nadchodzące wydarzenie. W rywalizacji o tytuł organizatora Letnich Igrzysk Olimpijskich Rio de Janeiro pokonało Madryt, Tokio i Chicago. Jeśli wziąć pod uwagę infrastrukturę i system transportu publicznego wyżej wymienionych miast, to okazuje się, że w tym zestawieniu „Cidade Maravilhosa” – Cudowne Miasto, również wypada konkurencyjnie.

Jest co poprawiać. Rio w zeszłym roku było jednym z miast, które gościło piłkarskie Mistrzostwa Świata. Już na tę imprezę w całej Brazylii miało powstać wiele nowych inwestycji transportowych, ale część z nich – z powodu korupcji i zaniedbań – opóźniło się lub w ogóle z nich zrezygnowano. Co więcej na kilka miesięcy przed turniejem w Rio i w Sao Paulo doszło do zamieszek związanych z protestami wobec podwyżek cen biletów w transporcie miejskim. Podwyżek, które kompletnie rozmijały się z odczuciami mieszkańców, co do jakości komunikacji.

Przyszłoroczne igrzyska są więc kolejną imprezą, która rozbudza oczekiwania, nie tylko sportowe, ale też związane z przebudową miasta. Plany są duże.

MetrôRio

Długi na 41 kilometrów system linii metra pozycjonuje Rio de Janeiro w ścisłej czołówce wśród latynoamerykańskich miast. Rozbudowywany od końca lat 70’ posiada 36 stacji na dwóch liniach. Szacuje się, że operujące w ich ramach pociągi metra każdego dnia są w stanie obsłużyć średnio około miliona podróżujących. Pod tym względem, w skali kraju, Rio de Janeiro ustępuje tylko przed Sao Paulo – największym miastem Brazylii.

Jeden z większych testów MetrôRio przeszło podczas Światowych Dni Młodzieży i Pucharu Konfederacji FIFA, wydarzeń których miasto było gospodarzem w 2013 roku. Według informacji dostępnych na stronie MetrôRio podczas Światowych Dni Młodzieży ponad 3,7 miliona pielgrzymów użyło metra jako środka transportu. Wyniki badań przeprowadzone przez Ministerstwo Turystyki Brazylii pokazują, że aż 87 proc. uczestników wydarzenia było zadowolonych z usług świadczonych przez metro. Z kolei podczas Pucharu Konfederacji ponad 50 proc. uczestników wydarzenia podróżowało za pośrednictwem linii metra. Podczas wspomnianego piłkarskiego mundialu, gdy spotkania były rozgrywane na Marakanie, metro obsłużyło ponad 680 tysięcy fanów.

Jednym z kluczowych projektów infrastrukturalnych na nadchodzące igrzyska olimpijskie jest właśnie rozbudowa metra o kolejną linię, która połączy południową część miasta z zachodnim regionem – strefą Barra da Tijuca. W tej lokalizacji znajdować się będzie aż 15 z 33 obiektów sportowych rywalizacji.

Na 16-kilometrowym odcinku metra znajdować się ma 6 stacji, a nowe połączenie ma obsłużyć, według różnych źródeł, od 230 do 300 tysięcy pasażerów dziennie. Zakończenie budowy linii nr 4 metra planowane jest na połowę 2016 roku. Włączenie jej do istniejącego systemu transportu miejskiego pozwoli na zamknięcie transportowego pierścienia wokół miasta. Dzięki nowej linii podróż z dzielnicy Barra da Tijuca do centrum ma trwać około 34 minut.

Chleba, igrzysk i tramwajów

Rio de Janeiro może pochwalić się bardzo długą historią tramwajów, sięgającą XIX wieku. Rola tego środka transportu była jednak stopniowo redukowana od lat 50–tych XX wieku. Wynikało to głównie z dynamicznego rozwoju miasta i zwiększającej się liczby autobusów i samochodów na drogach. Dla Rio de Janeiro, położonego na górzystym terenie, problematyczne stało się pogodzenie ruchu dla kilku rodzajów pojazdów na wąskich ulicach miasta. W zasadzie od lat 70–tych funkcja tramwajów sprowadzona została głównie do atrakcji turystycznej. Ich rolę komunikacyjną zaczęło przejmować metro.

Tramwaje mają jednak szansę ponownie na stałe zagościć w systemie komunikacji publicznej Rio de Janeiro za sprawą prowadzonego na dużą skalę projektu „The Porto Maravilha”. Jego głównym celem jest rewitalizacja jednej z najstarszych, zurbanizowanych stref w mieście. W 2013 roku rozpoczęła się budowa 28 kilometrowej sieci tramwajowej z 32 przystankami w ramach 6 linii. Budowane, w północnej części miasta, torowiska będą zintegrowane z metrem, pociągami oraz połączeniami autobusowymi. Inwestycja pozwoli na lepsze skomunikowanie dzielnicy portowej, lotniska Santos Dumont, a także biznesowego obszaru z centrum miasta.

Na trasie kursować będą 44–metrowe tramwaje Alstom Citadis poruszające się po torach bez trakcji elektrycznej. W celu ograniczenia ingerencji inwestycji w miejski krajobraz zamiast sieci trakcyjnej projekt przewiduje zasilanie pojazdu za pomocą tzw. trzeciej szyny (system APS). Nowoczesne tramwaje wyposażone zostaną w zamontowany na dachu system rekuperacji i magazynowania energii kinetycznej pojazdu podczas hamowania. Według informacji zamieszczonych przez portal Smart Rail World, tramwaje będą w stanie przewozić około 285 tysięcy pasażerów dziennie. Otwarcie pierwszego, 14 kilometrowego odcinka, planowane jest na 2016 rok, jeszcze przed rozpoczęciem igrzysk.

– Rewitalizacja infrastruktury tramwajowej daje obecnie inwestorowi wiele możliwości wyboru wśród innowacyjnych rozwiązań konstrukcji torowisk, systemów sterowania czy pojazdów szynowych. Innowacyjne rozwiązanie zasilania pojazdów czy powszechnie stosowany w Europie, w zintegrowanych torowiskach system szyny w otulinie ograniczający drgania i hałas od pojazdów szynowych, to bez wątpienia rozwiązania, które podnoszą atrakcyjność tramwajów oraz pozwalają im wpisać się w koncepcję zrównoważonego systemu transportu miejskiego – wskazuje Cezary Lipko, Dyrektor Techniczny Tines.

Pociąg SuperVia

Istotnym elementem systemu transportu publicznego w Rio de Janeiro pozostaje także podmiejska kolej SuperVia. Kursująca na 5 liniach o długości 270 km w 2014 obsłużyła blisko 155 milionów podróżujących. W ramach przygotowań przed Letnimi Igrzyskami Olimpijskimi przewiduje się przebudowę i modernizację wybranych stacji w tym Maracanã, Olympic Deodro i Central do Brasil, czyli miejsc zajmujących ważne miejsce na mapie komunikacji miejskiej. Mają pojawić się na nich nowe konstrukcje peronów, windy i ruchome schody oraz ułatwienia dla osób o ograniczonej sprawności ruchowej.

Szybki autobus

W obrębie Rio de Janeiro funkcjonuje również sieć szybkich połączeń autobusowych BRT (Bus Rapid Transit), kursujących wydzielonymi korytarzami. Na stronie przewoźnika przeczytać można, że każdy z 320 autobusów, kursujących pomiędzy 102 przystankami, zastępuje średnio 126 samochodów. Możliwości transportowe BRT sięgają ponad 430 tysięcy pasażerów każdego dnia.

Do rozpoczęcia Igrzysk Olimpijskich powstać mają dodatkowe trasy BRT. TransOlimpica o długości ok. 25 km, łącząca ośrodki sportowe w Barra da Tijuca i Deodoro oraz TransBrasil o długości 32 km pomiędzy lotniskiem Santos Dumont a klastrem olimpijskim Deodoro. W 2016 roku BRT operować ma na 150 km w ramach czterech głównych linii, w pełni zintegrowanych z pozostałymi środkami transportu: metrem, podmiejską koleją i systemem autobusowym. Dzięki nowym połączeniom czas podróży na niektórych odcinkach może skrócić się z 2,5 godzin do nawet 40 minut.

Powstawaniu nowych tras dla szybkich autobusów towarzyszyć ma również rewitalizacja sąsiadujących z nimi terenów. W wybranych miejscach powstawać mają nowe trasy rowerowe, szersze ścieżki dla pieszych oraz tereny zielone. Ambicje na dalszy rozwój są naprawdę duże. Do 2018 roku system BRT w Rio de Janeiro ma być najlepszym tego typu rozwiązaniem w Brazylii.

Jak zawsze przy okazji wydarzeń o podobnej skali pojawia się pytanie, czy Rio de Janeiro zdąży ze wszystkimi przygotowaniami. Jeśli realizowane projekty i planowane inwestycje w zakresie infrastruktury transportu publicznego zostaną wdrożone na czas, w Rio de Janeiro pozostanie coś znacznie więcej niż nowe obiekty sportowe i rozbudowana baza hotelowa. 12 milionów mieszkańców metropolii otrzyma dostęp do nowoczesnego, zintegrowanego transportu publicznego, który przez kolejne lata będzie w stanie pełniej realizować ich potrzeby komunikacyjne a także stanowić będzie impuls do dalszego rozwoju ekonomicznego i społecznego.

---

Zapraszamy na IV Kongres Transportu Publicznego, który odbędzie się w Warszawie w dniach 19-20 października 2015 roku. Wśród poruszanych tematów znajdzie się między innymi mobilność Polaków, technologie służące mobilności oraz kwestie planowania i realizacji celów rozwoju miast.

Więcej informacji o Kongresie znajdziesz tutaj.