Ruszyły prace nad planami transportowymi

Samorządowi organizatorzy transportu publicznego rozpoczęli prace nad planami transportowymi. Występuje wyraźne zróżnicowanie w podejściu do sposobu określenia preferencji komunikacyjnych mieszkańców oraz prognozy popytu na usługi przewozowe. Jedni w tym celu zamawiają kompleksowe badania, a inni opierają się o już posiadane informacje.

Jakość danych bazowych będzie prawdopodobnie głównym czynnikiem określającym wartość powstających dokumentów. Ich uchwalenie otworzy drogę do zawierania wieloletnich umów także na kolejowe przewozy regionalne i aglomeracyjne, a w konsekwencji do ustabilizowania rynku. Jednak na obecnym etapie restrukturyzacji Przewozów Regionalnych i tworzenia spółek samorządowych zawieranie takich umów w wielu przypadkach jest zbyt ryzykowne.

Jednym z najważniejszych elementów wprowadzania w życie zintegrowanego systemu organizacji, finansowania i zarządzania transportem publicznym w Polsce jest uchwalenie planów transportowych. Ustawa o publicznym transporcie zbiorowym z 16 grudnia 2010 r. zobowiązuje do tego wszystkich państwowych organizatorów, którzy zawiadują obszarem obejmującym ponad 50 tys. mieszkańców i dotujących z budżetu choćby jedną złotówką transport zbiorowy. Oznacza to, że obowiązek ten powinno wypełnić ok. 200 jednostek samorządu terytorialnego w Polsce. Ponadto w nowej perspektywie finansowej UE na lata 2014-2020 przewiduje się uzależnienie możliwości korzystania z funduszy unijnych od posiadania "planu mobilności", co w polskich realiach prawnych oznacza dysponowanie planem transportowym. Tak więc nawet te jednostki samorządowe, które nie mają ustawowego obowiązku uchwalania takiego dokumentu, będą musiały go sporządzić jeśli będą chciały sięgnąć po pieniądze z UE na inwestycje transportowe. Tym bardziej, że według wstępnych informacji nie będzie już możliwe pozyskiwanie unijnych pieniędzy na inwestycje tylko w drogi powiatowe lub gminne. W grę będą wchodzić tylko zintegrowane projekty transportowe obejmujące obok infrastruktury także rozwiązania z zakresu organizacji ruchu i jakości świadczonych usług przewozowych.

Jako jeden z pierwszych został przyjęty w formie resortowego rozporządzenia krajowy plan transportowy dotyczący dotowanych przez ministra transportu międzywojewódzkich i międzynarodowych połączeń kolejowych. Na przyjęcie planów niższego szczebla ustawa wyznaczyła termin do końca lutego 2014 r. Pod dodatkową presją są samorządy wojewódzkie. Ustawa ustala pewną hierarchiczność w tworzeniu planów w ten sposób, że istnieje konieczność respektowania ustaleń zawartych w dokumentach wyższego rzędu. W ostatnich miesiącach większość samorządów wojewódzkich albo podpisała już umowy na wykonanie planu, albo rozpoczęła procedurę wyboru wykonawcy. Co ciekawe wiele miast nie czeka na pojawienie się dokumentów szczebla regionalnego i już przygotowuje własne plany. Uczyniły to władze Wrocławia, Poznania, Częstochowy, Łomży, Tych, Inowrocławia, Siedlec, Ostrołęki i in. Swój plan ma największy transportowy związek komunalny - KZK GOP. A absolutnym liderem jest dolnośląskie miasto Świdnica, które uchwaliło własny plan transportowy już w maju 2012 r.

Mimo tego ożywienia znaczna część samorządów jeszcze nie podjęła decyzji o rozpoczęciu prac nad własnym planem transportowym i jest już jasne, że w znacznej części przypadków ustawowy termin nie zostanie dotrzymany. Nie rodzi to jednak żadnych bezpośrednich sankcji. Po tej dacie przy braku ważnego planu wystąpią jedynie problemy z zawieraniem nowych wieloletnich umów na świadczenie usług publicznych w transporcie zbiorowym. Utrudnione będzie też prowadzenie inwestycji, zwłaszcza z udziałem krajowych i unijnych środków pomocowych. Wieloletnia umowa jest dużym udogodnieniem przy zaciąganiu przez przewoźnika zobowiązań finansowych przeznaczonych na inwestycje. Przy rosnącym zadłużeniu budżetów samorządowych przerzucenie np. kosztów zakupu nowych pojazdów na przewoźnika jest bardzo atrakcyjne. Będzie więc to dodatkowa zachęta, aby z uchwaleniem planu transportowego nie zwlekać.