Tychy: brak integracji taryfowej największym mankamentem

Dokument przygotowany został przez Zespół Doradców Gospodarczych TOR. Obecnie trwają związane z jego wdrożeniem konsultacje społeczne.

Realia funkcjonowania transportu zbiorowego w Tychach są specyficzne. Z jednej strony, Tychy są nieodłączną częścią konurbacji górnośląskiej – zespołu kilkunastu przylegających do siebie ośrodków miejskich, bardzo silnie na siebie oddziałujących (znacznie silniej niż w zwykłej aglomeracji). Z drugiej strony, Tychy, położone na skraju konurbacji, silnie oddziałują także na gminy spoza konurbacji, co powoduje, że miasto to staje się też same w sobie istotnym lokalnym ośrodkiem wzrostu.

Na terenie Tychów mieszka (wg stanu na koniec 2012 r.) 2,8% mieszkańców woj. śląskiego i 6,5% mieszkańców konurbacji. Procentowy odsetek dużych przedsiębiorstw zarejestrowanych w tym mieście jest natomiast znacznie większy. Na terenie Tychów znajdują się 22 przedsiębiorstwa zatrudniające od 250-999 osób i 6 przedsiębiorstw zatrudniających powyżej 1 tys. osób. Jest to, odpowiednio, 4,4% i 7,8% tego rodzaju przedsiębiorstw z terenu całego województwa oraz 6,5% i 10,6% z terenu konurbacji.
Na obszarze konurbacji, większa niż w Tychach liczba przedsiębiorstw zatrudniających pow. 1 tys. osób znajduje się tylko w Katowicach (20) i Sosnowcu (6). Nie mniej korzystnie prezentują się statystyki dotyczące liczby tyskich przedsiębiorstw zatrudniających 250-999 osób. Więcej tego rodzaju podmiotów niż w Tychach znajduje się na terenie konurbacji tylko w Katowicach (87) i Gliwicach (51). Bez wątpliwości potwierdza to wysoki stopień rozwoju tyskiego rynku pracy, zwłaszcza zważywszy na to, iż liczące 129 tys. mieszkańców Tychy są dopiero ósmym miastem konurbacji pod względem liczby ludności.

Silny ośrodek wzrostu

Wszystko to potwierdza, iż Tychy – niezależnie od tego, iż są częścią konurbacji – same w sobie są też liczącym się lokalnym ośrodkiem wzrostu. Specyfika ta była jedną z przyczyn, dla której tyski samorząd nie przystąpił w latach 90. XX w. do Komunalnego Związku Komunikacyjnego Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego, największego organizatora komunikacji miejskiej w konurbacji (KZK GOP zrzesza obecnie 25 gmin, w tym 12 miast na prawach powiatu), lecz utworzył, w 1996 r., własny podmiot – MZK Tychy. MZK pełni on rolę organizatora transportu zbiorowego, autobusowego i trolejbusowego, na terenie Tychów, jak również – na mocy zapisów porozumienia z 2006 r. – na terenie 7 innych jednostek samorządowych: gmin miejskich Mikołów, Orzesze, Łaziska Górne (pow. mikołowski) i Lędziny (pow. bieruńsko-lędziński) oraz gmin wiejskich Ornontowice, Wyry (pow. mikołowski) i Kobiór (pow. pszczyński).

Funkcjonowanie MZK jako podmiotu niezależnego od KZK GOP gwarantuje – jak podkreślono w Planie Transportowym – spójność komunikacyjną obszarów położonych na południowym skraju konurbacji, dla których Tychy (a nie Katowice) są głównym ośrodkiem ciążenia. Równolegle, wskazany został jednak także istotny mankament obecnych zasad organizacji transportu zbiorowego w Tychach. Tym mankamentem jest brak integracji taryfowej MZK nie tylko z KZK GOP, ale także z innymi organizatorami transportu zbiorowego, z którymi MZK posiada styczność.

MZK realizuje przewozy na terenie gmin, które nie są sygnatariuszami porozumienia z 2006 r.. Są to następujące ośrodki: Katowice, Ruda Śląska, Gliwice, Gierałtowice (gdzie organizatorem transportu zbiorowego jest KZK GOP), Bieruń, Bojszowy (PKSiS Oświęcim) oraz Żory (MZK Jastrzębie-Zdrój). Równocześnie, do gmin objętych „tyskim” porozumieniem, wjeżdżają zarówno autobusy KZK GOP (docierają do Tychów, Mikołowa, Orzesza, Łazisk i Lędzin), PKSiS Oświęcim (Tychy, Lędziny) i MZK Jastrzębie-Zdrój (Orzesze, Ornontowice).

Wzajemne honorowanie lub wspólna taryfa

Dlatego też w Planie Transportowym przygotowanym przez ZDG TOR wyraźnie zasygnalizowano, że jednym z priorytetowych działań powinno być podjęcie współpracy taryfowej MZK Tychy z KZK GOP. Jak podkreślono, współpraca powinna dotyczyć co najmniej linii uruchamianych przez obu organizatorów na trasach łączących gminy będące sygnatariuszami „tyskiego” porozumienia i gminy będące członkami KZK GOP – przy czym pożądane byłoby nawiązanie docelowo współpracy obejmującej cały obszar funkcjonowania MZK Tychy i KZK GOP.

Wymiernym efektem nawiązania współpracy powinno być albo rozpoczęcie wzajemnego honorowania biletów w pojazdach obu organizatorów, albo wypracowanie wspólnej taryfy. Nawet jednak nawiązanie tylko częściowej współpracy w tym względzie (np. w zakresie wyłącznie biletów okresowych) byłoby wyjściem naprzeciw oczekiwaniom pasażerów. Dlatego też, jak stwierdzono w dokumencie, gmina Tychy powinna podjąć prace koncepcyjne dotyczące przynajmniej częściowego powiązania taryfowego MZK Tychy i KZK GOP oraz wypracowania wzajemnego, satysfakcjonującego wszystkie zainteresowane strony systemu rozliczania pomiędzy MZK Tychy i KZK GOP.

Autorzy Planu Transportowego stwierdzili też, że po rozpoczęciu współpracy MZK Tychy z KZK GOP, w drugim etapie analogiczną współpracę podjąć należy z PKSiS Oświęcim (przede wszystkim na trasie Tychy – Bieruń) i MZK Jastrzębie, jak również należy rozważyć podjęcie współpracy taryfowej z ZTZ Rybnik, z którym MZK Tychy posiada styczność w Żorach.

W Planie Transportowym zasygnalizowano także konieczność zwiększenia roli transportu kolejowego w obsłudze komunikacyjnej Tychów, w tym – poszerzenia współpracy taryfowej z Kolejami Śląskimi. Na ten temat więcej napiszemy w kolejnym artykule nt. tyskiego Planu Transportowego, który opublikujemy na naszym portalu niebawem.