Tychy: potrzeba wzmocnienia roli transportu kolejowego

Dokument przygotowany został przez Zespół Doradców Gospodarczych TOR, obecnie trwają związane z jego wdrożeniem konsultacje społeczne. Niedawno opublikowaliśmy pierwszy artykuł informujący o szczegółach postulatów zawartych w Planie. Zwróciliśmy w nim uwagę, że ważną kwestią, postulowaną do pilnego rozwiązania, jest konieczność integracji taryfowej pomiędzy MZK Tychy i innymi organizatorami komunikacji miejskiej, przede wszystkim KZK GOP. Dziś sygnalizujemy natomiast najważniejsze wnioski dotyczące funkcjonowania transportu kolejowego w obrębie Tychów oraz w podróżach do i z tego miasta.

W Planie zwrócono m.in. uwagę, że gros podróży wewnątrz aglomeracji powinno następować z wykorzystaniem transportu szynowego, wobec którego transport drogowy powinien spełniać wyłącznie rolę komplementarną. Realizacja tych założeń w praktyce, w przypadku Tychów znalazła odzwierciedlenie w realizacji projektu „Szybka Kolej Regionalna Tychy – Dąbrowa Górnicza; etap I: Tychy Miasto - Katowice”, współfinansowanego ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego.

Nowe przystanki i parkingi

Kluczowym elementem projektu była rewitalizacja linii nr 179 na terenie Tychów, wraz z budową 3 nowych przystanków osobowych w obrębie centrum: Tychy Al. Bielska, Tychy Grota Roweckiego (oba znajdują się pomiędzy p.o. Tychy Zachodnie – który w ramach tego samego projektu został wyremontowany – a stacją Tychy Miasto) oraz Tychy Lodowisko (800 m za stacją Tychy Miasto w kierunku Bierunia). Ich otwarcie nastąpiło 1 września 2012 roku. Przystanki zostały wybudowane/zrewitalizowane zgodnie z nowoczesnymi standardami obsługi podróżnych: wyposażono je w automaty biletowe, udogodnienia dla niepełnosprawnych, nowoczesne systemy informacji pasażerskiej etc.

Projektem komplementarnym jest „Modernizacja infrastruktury tramwajowej i trolejbusowej w Aglomeracji Górnośląskiej wraz z infrastrukturą towarzyszącą”. W ramach tego projektu, budowane są dwa wielopoziomowe parkingi, koło stacji Tychy oraz koło przystanku Tychy Lodowisko. Jest to pierwsza tego rodzaju inwestycja na terenie woj. śląskiego, która po zakończeniu zostanie włączona w system „Park&Ride”. Tego rodzaju zobowiązanie nakłada na Samorząd Miasta Tychy porozumienie zawarte w dn. 3.12.2012 roku pomiędzy Województwem Śląskim i Miastem Tychy.

Zgodnie z jego treścią, Województwo Śląskie zobowiązuje się do zlecania Kolejom Śląskim Sp. z o.o. prowadzenia przewozów pasażerskich w relacji pomiędzy Katowicami i p.o. Tychy Lodowisko, natomiast Miasto Tychy zobowiązuje się do utrzymywania funkcjonowania połączeń autobusowych i trolejbusowych MZK Tychy zapewniających dojazdy do stacji i przystanków kolejowych na terenie Tychów. Porozumienie zakłada też, że po otwarciu parkingów wielopoziomowych, zostanie rozszerzone funkcjonowanie „Taryfy Pomarańczowej” (umożliwiającej podróżowanie z jednym biletem pojazdami MZK Tychy na terenie Tychów oraz pociągami KŚ pomiędzy Tychami i Katowicami) o możliwość korzystania z usług parkingowych. Porozumienie obowiązuje do końca 2015 roku, z możliwością przedłużenia na okres analogiczny do nowej umowy z wykonawcą przewozów kolejowych, który po 2015 roku będzie realizować przewozy na trasie do p.o. Tychy Lodowisko.

Największym atutem inwestycji dokonanej na linii nr 179 jest bardzo duże zagęszczenie sieci przystanków kolejowych. Na odcinku Tychy Lodowisko – Tychy (4,5 km) średnia odległość pomiędzy stacjami/przystankami wynosi 910 m, przy czym na odcinku Tychy Lodowisko – Tychy Zachodnie (2,2 km) maleje ona do zaledwie 550 m. Jest to najgęstsza sieć przystanków kolejowych w skali kraju.

Pozwala to, jak stwierdzono w dokumencie, na postawienie wniosku, że warunki do rozwoju na terenie Tychów systemu kolei aglomeracyjnej należą do najkorzystniejszych w Polsce. Biorąc jednak pod uwagę częstotliwość kursowania pociągów KŚ łączących Tychy i Katowice, nasuwa się kolejny wniosek, iż potencjał ten jest dalece niewykorzystywany.

Zbyt mała częstotliwość

Obsługę połączeń w obrębie woj. śląskiego zapewnia spółka Koleje Śląskie. Z punktu widzenia Tychów, najważniejsze są połączenia KŚ realizowane w relacji Sosnowiec – Katowice – Tychy Lodowisko. Pociągi te są określane mianem Szybkiej Kolei Regionalnej (SKR). Jest to nazwa w dużej mierze umowa (SKR nie stanowi osobnego segmentu działalności KŚ), a używanie tego określenia wynika przede wszystkim z nazewnictwa projektu współfinansowanego z RPO WŚ, w ramach którego zmodernizowano linię nr 179 na terenie Tychów. Nie mniej, skrót „SKR” przyjął się w odbiorze społecznym i stał się powszechnie stosowany.

Według stanu na 1 sierpnia 2013 r., pociągi SKR kursowały z częstotliwością co 30 min w godzinach szczytu oraz co 60 min poza szczytem oraz w soboty i niedziele. Jest to częstotliwość kursowania absolutnie w ruchu aglomeracyjnym niesatysfakcjonująca, nie stanowiąca istotnej konkurencji wobec transportu drogowego, a przez to – nie dająca szansy na przeniesienie ciężkości obsługi podróżnych w obrębie konurbacji z transportu drogowego na szynowy.

Istotne znaczenie z punktu widzenia obsługi komunikacyjnej Tychów stanowią pociągi KŚ kursujące tylko po linii 139, zatrzymujące się na stacji Tychy oraz p.o. Tychy Żwaków. Pociągi te łączą Tychy z jednej strony m.in. z Bielskiem-Białą, Żywcem, Zwardoniem, Ustroniem i Wisłą (na stacjach węzłowych, w Czechowicach-Dziedzicach i Bielsko-Białej, w przypadku niektórych pociągów zapewnione są skomunikowania z, odpowiednio, Cieszynem i Wadowicami), a z drugiej – z Katowicami (praktycznie wszystkie pociągi z kierunku Katowic posiadają skomunikowanie do/z Gliwic oraz Częstochowy; pojedyncze pociągi KŚ przejeżdżające przez Tychy kursują też w bezpośrednich relacjach do/z Gliwic lub Częstochowy). System skomunikowań sprawia, że kolejowa dostępność poszczególnych obszarów woj. śląskiego w układzie północ-południe, jak również większość miast zawierających się w obszarze konurbacji (przede wszystkim leżących na osi Gliwice – Sosnowiec) jest z punktu widzenia Tychów zapewniona w dość dobrym stopniu.

Biorąc pod uwagę zarówno pociągi KŚ wjeżdżające, jak i nie wjeżdżające na linię nr 179, liczba pociągów KŚ łączących Tychy i Katowice dochodzi do 3-4 w ciągu 1 godziny w porze szczytowej – przy czym, z racji obsługi różnych kilku tras, nie są to pociągi kursujące w takcie cyklicznym. Zróżnicowane odstępy pomiędzy kolejnymi pociągami również należy uznać za mankament zniechęcający podróżnych do kolei.

Konieczne rozszerzenie integracji taryfowej

W postulatach zasygnalizowano m.in. konieczność dążenia do rozszerzenia Taryfy Pomarańczowej o inne miasta konurbacji, jak również w kierunku południowym od Tychów (tak aby w system biletu zintegrowanego włączyć także odcinek Tychy – Bielsko-Biała, a w drugiej kolejności także ew. odcinki do Żywca/Zwardonia, Wisły oraz Cieszyna, jak również trasę Czechowice-Dziedzice – Oświęcim). Równolegle dążyć należy do wdrożenia współpracy pomiędzy MZK Tychy, KŚ i organizatorami transportu zbiorowego we wszystkich ww. ośrodkach, tak aby pojawiła się możliwość podróżowania w ramach Taryfy Pomarańczowej na terenie Tychów, innych ośrodków (np. Bielskiem-Białą czy Czechowicami-Dziedzicami) oraz pociągiem KŚ pomiędzy tymi ośrodkami.

W kolejnym artykule na temat kierunków zmian w transporcie zbiorowym związanym z obsługą Tychów, który ukaże się na naszym portalu niebawem, przybliżymy postulaty zmian w zasadach funkcjonowania komunikacji uruchamianej na zlecenie MZK.