Warszawa chce stworzyć chodniki przyjazne dla drzew

Zarząd Zieleni m.st. Warszawy – w ramach umowy zawartej z Instytutem Badawczym Dróg i Mostów – realizuje nowatorski projekt „Katalog typowych konstrukcji nawierzchni chodników przyjaznych drzewom”. W projekcie uczestniczą też Zarząd Dróg Miejskich, Biuro Architektury i Planowania Przestrzennego oraz Biuro Ochrony Środowiska. Głównym założeniem projektu jest opracowanie rozwiązań konstrukcyjnych nawierzchni, które ochronią systemy korzeniowe starych drzew, a jednocześnie będą trwałe, łatwe do przenoszenia i montowania.

Projekt jest realizowany w trzech etapach – w pierwszym powstał raport podsumowujący problemy związane z antropopresją (wpływ działań człowieka na przyrodę) oraz uwarunkowania prawne dotyczące budowy ciągów komunikacyjnych na terenie Warszawy. W dokumencie zdiagnozowano kwestie związane z rozwojem systemu korzeniowego poszczególnych gatunków roślin, problem destrukcyjnego wpływu rozwoju systemu korzeniowego na nawierzchnie, wymagania w zakresie wodo- i gazoprzepuszczalności nawierzchni w odniesieniu do zapotrzebowania roślin, rodzaju roślin preferowanych do nasadzeń w mieście, odległości projektowanej nawierzchni od np. pnia drzewa. Raport powstał na podstawie współpracy jednostek miejskich oraz IBDiM, a finalną wersję opracował zespół ekspertów budowlanych pod kierownictwem prof. IBDiM dr hab. inż. Barbary Rymszy.

W ramach trwającego obecnie drugiego etapu projektu powstaje opracowanie dotyczące posadowienia i podbudowy nawierzchni. Natomiast w trzecim etapie, planowanym na pierwszą połowę przyszłego roku, powstaną konkretne założenia konstrukcyjne nawierzchni przyjaznych drzewom. Rozwiązania te umożliwią rozpoczęcie już w 2022 r. prac budowlanych na wybranym terenie w Warszawie, których efektem będzie pionierska w skali kraju konstrukcja chodnika. Zapewni ona ochronę systemów korzeniowych drzew i jednocześnie pozwoli sprawdzić, czy wypracowane rozwiązania są optymalne.

– Jeśli chodzi o nowo nasadzone drzewa, istnieje wiele rozwiązań umożliwiających rozwój systemu korzeniowego, jednak wykonanie nawierzchni przy drzewach starych, które nie będą nadmiernie wpływały na ich rozrośnięty system korzeniowy, wymaga zaprojektowania rozwiązań niestandardowych. Zarząd Zieleni m.st. Warszawy tworząc katalog nawierzchni przyjaznych drzewom, chce rozwiązać konflikt między nowo projektowanym lub remontowanym chodnikiem a istniejącym systemem korzeniowym – mówi Tomasz Maksym, koordynator projektu, główny specjalista ds. dendrologii Zarządu Zieleni m.st. Warszawy.

Ochrona drzew jest jednym z priorytetów ZZW. Jednostka ma również duże doświadczenie w kontroli i udzielaniu wsparcia merytorycznego podczas remontu czy budowy nowych nawierzchni np. w pasach drogowych.

Dobry stan drzew zapewnia zdrowy system korzeniowy, który wymaga odpowiednich warunków do rozwoju. Szacuje się, że 90% korzeni znajduje się na głębokości do 60 cm. Dla rozwoju korzeni potrzebny jest tlen, którego brakuje w mocno zmienionych i zagęszczonych glebach pasów drogowych, często pokrytych nawierzchnią bitumiczną. Z tego powodu większość korzeni odżywiających drzewo rozwija się na głębokości nawet 10-15 cm pod powierzchnią ziemi.

Drzewa dla prawidłowego wzrostu potrzebują odpowiednio dużo podłoża – tym więcej, im drzewo jest większe. W poszukiwaniu lepszych warunków (m.in. tlenu) korzenie podczas wzrostu wypiętrzają i niszczą istniejące nawierzchnie. Ułożenie warstw nieprzepuszczalnych na podbudowie powoduje, że korzenie rozwijają się jeszcze płycej, często bezpośrednio pod powierzchnią ścieralną. Ważne jest więc, aby stworzyć taki system nawierzchni, który dawałby drzewom optymalne warunki dla rozwoju korzeni – nawierzchnie przepuszczalne dla wody i powietrza oraz wykonane w sposób jak najmniej ingerujący w systemy korzeniowe.