Wygoda. Karpacka kolej leśna wciąż działa

Mówiąc o czynnych w regularnym ruchu kolejach wąskotorowych Ukrainy wymienia się najczęściej sieci zarządzane przez Koleje Ukraińskie UZ – z centralami w Berehowie, Antonówce nad Horyniem i Hajworonie. Zapomina się jednak o wciąż czynnej kolei leśnej rozpoczynającej się w karpackiej Wygodzie. Wąskotorówka z polskim rodowodem została włączona w struktury nie krajowego przewoźnika, a leśnictwa, ale prowadzony jest na niej codzienny ruch pociągów.

Przeznaczenie nie zmieniło się od początku

W odróżnieniu od wspomnianych wcześniej kolei UZ, w Wygodzie prowadzony jest przede wszystkim ruch towarowy. Podobnie jak w pierwszych latach XX wieku, gdy powstawały pierwsze kilometry sieci, pociągami zwozi się tu drewno z gór do położonego u ich stóp dużego tartaku. Tym samym jest to już jedyna na historycznych ziemiach polskich i jedna z ostatnich w ogóle kolei karpackich, które funkcjonują zgodnie ze swoim pierwotnym przeznaczeniem.

Drzewo na wagonach, drzewo pod kołami

Z usług kolejki korzysta dziś jeden tartak. To tu rozpoczyna się jedyna zachowana linia wychodząca z Wygody, pozostałe zostały rozebrane lub zmyły je liczne powodzie. Podstawowa trasa ma ok. 25 km długości i biegnie w górę biegu rzeki Mizuńki przez wsie Stary i Nowy Mizuń. Tam kończą się zabudowania, a tor wchodzi do dużego kompleksu leśnego Beskidów Wschodnich. Na końcu głównej nitki szlak rozgałęzia się, a pociągi kursują w różne części lasu w zależności od miejsca wyrębu.

Ciągnięte jedną z pięciu lokomotyw spalinowych serii TU4 pociągi wyprawiane są na ogół każdego dnia roboczego. Leśny charakter wąskotorówki widoczny jest także w infrastrukturze. Tor o standardowym w krajach b. ZSRR prześwicie 760 mm trzyma się na... drewnianych podkładach wykonanych ze zwożonych kolejką bali.

Pociągi turystyczne dla amatorów ruin i folkowego disco

W ostatnich latach malownicza trasa służy także turystom. Obsługuje ich inny podmiot – przewoźnik „Karpacki Tramwaj”. Kursujące niemal wyłącznie na zamówienie dużych, zorganizowanych grup pociągi dojeżdżają jednak tylko do 13. kilometra trasy, niedługo za końcem zabudowań Nowego Mizunia. Przejazdy mają festynowy charakter: przez głośniki odtwarzana jest pseudofolkowa muzyka, a największą z pokazywanych przez rubasznego przewodnika atrakcji mają być... ruiny radzieckiego sanatorium.

Na uwagę zasługuje natomiast wykorzystywany do przewozu okazjonalnych podróżnych tabor. Chałupniczo przerobione na półodkryte „letniaki” radzieckie wagony pasażerskie ciągnięte są bowiem przez nietypowy spalinowóz TU6P zwany „karburatorem”. Ciężka lokomotywa ma tylko jedną kabinę, a pozostałą przestrzeń zajmuje spory przedział pasażerski z 19 miejscami siedzącymi. Lokomotywa może więc spełniać funkcję niewielkiego wagonu motorowego.

Kolej biegnie tam, gdzie nie docierają drogi

Niemal niedostępna dla indywidualnych przyjezdnych kolej wygodzkiego leśnictwa to wciąż żywy relikt minionej epoki kampanii drzewnych obsługiwanych niepublicznymi wąskotorówkami. Przetrwał, bo rzadka sieć dróg nie pozwala dotrzeć ciężarówkom w część eksploatowanych obszarów leśnych. Wciąż niewykorzystywany jest jednak w pełni olbrzymi potencjał turystyczny sieci – podobnej przecież tak historycznie, jak i krajobrazowo do polskiej Bieszczadzkiej Kolei Leśnej.